kościół ewangelicki, ob. rzymskokatolicki parafialny pw. Najświętszej Marii Panny Królowej Polski - Zabytek.pl
kościół ewangelicki, ob. rzymskokatolicki parafialny pw. Najświętszej Marii Panny Królowej Polski
Adres
Jastrzębsko Stare, Plac Kościelny 1
Lokalizacja
woj. wielkopolskie, pow. nowotomyski, gm. Nowy Tomyśl - obszar wiejski
dla ewangelickiej gminy wyznaniowej, jest interesującym przykładem neogotyckiej architektury sakralnej powstałej w związku z rozwojem osadnictwa olenderskiego w regionie nowotomyskim w Wielkopolsce. Jest cennym świadectwem wielokulturowego dziedzictwa Wielkopolski.
Historia
Wieś znajduje się w rejonie Nowego Tomyśla na największym obszarze osiemnastowiecznej kolonizacji olenderskiej w Wielkopolsce. Nazwa „osadnictwo olenderskie” (holenderskie) nie oznacza narodowości osadników, lecz zasady prawne, które przypominały zasady, na jakich osadzano w średniowieczu kolonistów niderlandzkich.
Jastrzębsko Stare, do 2010 r. Jastrzębsko, dawniej Satrojastrzębskie Olendry, należy do wsi olenderskiej założonej w latach 1710-12. Niedługo po osiedleniu, w centrum wsi wzniesiony został dom modlitwy, pełniący również z funkcję szkoły. W 1797 roku wybudowano kościół, który był filią parafii zbąszyńskiej. W 1854 r. Jastrzębsku Starym powstała niezależna parafia, w związku, z czym przebudowano i powiększono istniejący kościół. Wkrótce rozpoczęto starania o budowę nowego kościoła.
W 1913 r. w akcie erekcyjnym, który został wmurowany w kamień węgielny zawarto krótką historię poprzedzającą rozpoczęcie budowy obecnego kościoła „ budowa kościoła była niezbędna, ponieważ dotychczasowy kościół zbudowany przed 1797 r., chylił sie ku upadkowi, a naprawy jego były nieopłacalne. Tak wiec w roku 1907 postanowiono zbudować nowy kościół, którego koszty wynoszące 72000 marek, miały być pokryte z pieniędzy gminy ewangelickiej oraz ze środków państwowych. Kościół ma być zbudowany z cegły w późnogotyckim stylu, z kwadratową w przekroju wieżą z zegarem, 6000 miejscami i centralnym ogrzewaniem.” Budowę kościoła ukończono 1914 r., poświęcono i przekazano wiernym 15 grudnia 1914 r.
Opis
Kościół usytuowany jest w północnej części wsi, na środku zadrzewionego Placu Kościelnego przylegającego do szosy Zbąszyń - Nowy Tomyśl. Otoczony jest niskim parkanem.
Kościół wzniesiony został na planie prostokąta, z wyodrębnionym węższym, zamkniętym prosto prezbiterium od strony północnej, z niższą zakrystią w północnym narożniku oraz z wieżą od południa. Nawa i prezbiterium nakryte są oddzielnymi dachami dwuspadowymi, zakrystia przykryta dachem pulpitowym. Nad całością dominuje masywna, czterokondygnacyjna wieża, wtopiona w główny korpus kościoła, nakryta wysokim czterospadowym dachem z kruchtą w przyziemiu. Wszystkie połacie dachu pokryte zostały dachówką.
Budowla jest murowana z cegły, nieotynkowana, wzniesiona na niskiej kamiennej podmurówce. Elewacja wejściowa zaakcentowanym została głównym wejściem w osi, nad którym w wyodrębnionej płycinie umieszczono pięć ostrołukowych blend, powyżej nich znajduje się zegar i trzy ostrołukowe okna. Główne wejście ujęte zostało ostrołukowym, ceglanym portalem o uskokowych ościeżach, pozostałe dwa boczne podobnie zamknięte ostrołukowo ze skromniejszymi portalami.
Identycznie rozwiązane elewacje boczne rozczłonkowane zostały przyporami, pomiędzy nimi w równym rytmie rozmieszczono otwory okienne, dwa wąskie zamknięte łukiem schodkowym, powyżej nad nimi trzy zamknięte ostrołukowo.
Wnętrze kościoła jednonawowego, nakryte zostało drewnianym sklepieniem kolebkowym. Zachowało się pierwotne wyposażenie świątyni: empory, prospekt organowy, ławki, kazalnica oraz witraż w prezbiterium i przeszklenia okien.
Kościół dostępny do zwiedzania z zewnątrz i wewnątrz. Bliższe informacje na temat parafii są podane na stronie internetowej archidiecezji poznańskiej.
oprac. Radomiła Banach, OT NID w Poznaniu, 30-10-2015 r.
Rodzaj: kościół
Styl architektoniczny: gotycki
Materiał budowy:
ceglane
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_30_BK.167440, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_30_BK.114048