Stanowi unikatowy element w krajobrazie Kotliny Hrubieszowskiej.

Usytuowanie i opis

Cmentarzysko kurhanowe jest położone ok. 1,5 km na północny-wschód od zabudowań wsi Jarosławiec, na niewielkim garbie terenowym otoczonym podmokłym, bagnistym obniżeniem doliny małego bezimiennego cieku. Leży na działkach leśnychna nr 832 i 833 należących należących do Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe, Nadleśnictwo Strzelce i Leśnictwo Jarosławiec.

Cmentarzysko tworzy dziewiętnaście kurhanów różnej wielkości, rozlokowanych w jednym, nieregularnym rzędzie, ciągnącym się na przestrzeni około 200 m. Na cmentarzysku można wyróżnić cztery skupiska po kilka kopców w każdym. Są one oddzielone od siebie niewielkimi wolnymi przestrzeniami. Nasypy kurhanów posiadają owalne, niemal koliste zarysy o wysokości od 0,5 do 1 m i średnicy od 6 m do 10 m. Są to mogiły zawierające pochówki ciałopalne z okresu wczesnego średniowiecza.

Historia

Cmentarzysko kurhanowe na terenie dzisiejszej wsi Jarosławiec funkcjonowało we wczesnym średniowieczu (VIII - X w.). Do literatury archeologicznej cmentarzysko w Jarosławcu wprowadził w 1957 r. Stefan Nosek. Według jego relacji, kopce w latach 50. XX w. miały średnicę od 4 do 5 m i wysokość od 0,8 do 1,5 m. Obecnie większość nasypów posiada mniejsze wymiary. Brak jest również świeżych wkopów rabunkowych na cmentarzysku, na trzech kopcach widnieją stare niewielkie wkopy. Teren cmentarzyska porasta las mieszany, który chroni jego substancję przed szybkim niszczeniem.

Stan i wyniki badań

Badania archeologiczne na stanowisku prowadzone były w 1959 r. pod kierunkiem Zygmunta Ślusarskiego z Muzeum Lubelskiego. Były to badania sondażowe jednego kopca (kurhan nr 9). Obiekt przebadano częściowo zakładając jeden wykop o wymiarach 1 x 3 m w jego części centralnej.

Badania powierzchniowe AZP w 1997 r. przeprowadził Wiesław Koman. Inwentaryzację pomiarową kopców wykonał J. Niedźwiedź i A. Medak w 1987 roku.

W trakcie badań sondażowych kurhanu nr 9 zarejestrowano pochówek ciałopalny, ceramikę wczesnośredniowieczną, a w nasypie kurhanu znaleziono także ceramikę neolityczną. Jak wykazały badania, cmentarzysko założono na osadzie neolitycznej, natomiast kurhan można zaliczyć do tzw. „typu Lipsko”, charakteryzującego się tym, że kopiec ziemny był niewielkich rozmiarów z pochówkiem (pochówkami) popielnicowym nakurhanowym, gdzie szczątki ciała spalonego z dala od wcześniej usypanego kurhanu zebrano do popielnicy i ustawiono na szczycie kopca. Z kolei w trakcie badań AZP z kurhanu nr 17 zebrano jeden przepalony fragment ceramiki naczyniowej wczesnośredniowiecznej.

Zabytek dostępny.

Oprac. Ewa Prusicka, OT NID w Lublinie, 12-04-2015r.