Są dokumentem miejsca istniejącej przez wieki świątyni oraz śladem po równie starym cmentarzu. W jej wnętrzu zachowały się malowidła ścienne.

Historia

Najstarsza znana informacja o cerkwi w tym miejscu pochodzi z 1520 roku. W XVII w. wybudowano murowaną cerkiew. Do 1766 r. pełniła ona funkcję świątyni parafialnej. Po zaborach została przejęta przez Austriaków i w 1789 r. zamieniona na prochownię, a następnie wystawiona na sprzedaż. Odkupiona przez grekokatolików w 1791 r. Wykonano wówczas remont zachowanego prezbiterium cerkwi, z przeznaczeniem na kaplicę. Jeszcze do l. 50. XX w. do obecnie istniejącego prezbiterium dostawiony był od zach. nieduży murowany przedsionek, kryty dwuspadowym dachem. Budowla była dewastowana po II wojnie światowej. W 1956 r. zapadła decyzja o jej rozbiórce, która dzięki protestowi mieszkańców została wstrzymana. Mimo to został rozebrany przedsionek oraz kopuła. W l. 1957-58 przeprowadzono remont budowli - założono nowe tynki zewnętrzne, uzupełnione wewnętrzne, odbudowano kopułę, pokrywając ją gontem, a latarnię blachą. Wymieniono stolarkę drzwiową i okienną. Nie zdecydowano się na odtworzenie stropu/sklepienia. Pozostałości cerkwi przekazano w użytkowanie Stowarzyszeniu Miłośników Jarosławia. W l. 2007-2008 budowlę, będącą własnością miasta, wyremontowano - m.in. wymieniono pokrycie na blachę miedzianą. Wokół cerkwi znajdował się cmentarz, niestety nagrobki były niszczone po zakończeniu II wojny światowej, a pozostałe ostatecznie zasypane w 1954 r.

Opis

Pozostałości cerkwi znajdują się w pd. cz. niewielkiego parku miejskiego im. Czesławy Puzon ps. Baśka, położonego w niedalekim sąsiedztwie od zespołu staromiejskiego, na wsch. od ul. Kraszewskiego. Budowla posiada cechy barokowe. Założona na planie zbliżonym do kwadratu. Bryła przysadzista, z kryptą grzebalną; składająca się sześcianu przyziemia, wspartego parą przypór od pd., przechodzącego w górnej, niższej, kondygnacji w bryłę na planie kwadratu o ściętych narożnikach. Całość przekryta wysokim hełmem zwieńczonym latarnią; budowla pokryta blachą miedzianą. Brak elewacji frontowej. Prezbiterium cerkwi zostało wymurowane z cegły i obustronnie otynkowane. W elewacji zach. zarysowana arkada, która pierwotnie była otwarta na nawę. Obecnie na osi otwór drzwiowy, a nad nim niewielki okienny. Przyziemie elewacji pd. i pn. zwieńczone gzymsem; elewacji wsch. belkowaniem. Zaokrąglone narożniki elewacji wsch. ramowane parami zdwojonych pilastrów. Górna kondygnacja budowli o podziale ramowym, zwieńczona profilowanym gzymsem. Od pd., pn., wsch., na osi rozglifione, zamknięte odcinkowo otwory okienne. Partia ścian przyziemia wnętrza zwieńczona belkowaniem, podtrzymywanym zdwojonymi pilastrami w narożach. Żagielki nieistniejącej kopuły wyznaczają boczne arkady z oknami. Ściany prezbiterium ozdobione zostały malarstwem ściennym o cechach iluzjonistycznych. W przyziemiu ze scenami Siedmiu Sakramentów, w arkadach okna flankują tonda z wizerunkami proroków, a na żagielkach przedstawiono ewangelistów.

Dostęp do zabytku ograniczony. Obiekt dostępny z zewnątrz. Ewentualna możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Bartosz Podubny, OT NID w Rzeszowie, 27-04-2015 r.