d. gmach Stowarzyszenia Rzemieślników Gwiazda - Zabytek.pl
d. gmach Stowarzyszenia Rzemieślników Gwiazda
Adres
Jarosław, Franciszkańska 2
Lokalizacja
woj. podkarpackie, pow. jarosławski, gm. Jarosław (gm. miejska)
Józefa” zaprojektowanego i wzniesionego przez miejscowych budowniczych.
Historia
Gmach wzniesiony został w 1903 r. staraniem jarosławskich rzemieślników – członków „Gwiazdy – Stowarzyszenia Rękodzielników Chrześcijańskich pod opieką św. Józefa”, prowadzącego działalność oświatową, kulturalną i charytatywną od 1887 r. Siedzibę wzniesiono dopiero po piętnastu latach działalności, na gruncie ofiarowanym stowarzyszeniu przez gminę miejską, staraniem prężnie działającego ks. dr Mateusza Czopora. Światły ksiądz, aktywny radny i nauczyciel łaciny w miejscowym gimnazjum funkcję prezesa objął w 1902 r., dbając o chrześcijański charakter stowarzyszenia, i sprawował ją do 1907 r. Projekt gmachu sporządzony przez Jana Bigo został zrealizowany w kilka miesięcy przez firmę budowlaną Wojciecha Kaczmarskiego i Józefa Zająca z Jarosławia. 11 października 1903 r. odbyło się jego uroczyste poświęcenie. W 1939 r. stowarzyszenie zaprzestało działalności. Po wojnie w budynku „Gwiazdy” umieszczono siedzibę Spółdzielni Krawieckiej „Jedność”. W k. lat 90. XX w. został wyremontowany z przeznaczeniem na potrzeby edukacyjne Państwowej Wyższej Szkoły Techniczno-Ekonomicznej im. ks. Bronisława Markiewicza w Jarosławiu. Od 2010 r. budynek jest użytkowany przez Powiatowe Ognisko Baletowe.
Opis
Gmach usytuowany jest w narożu pierzei pd. ul. Franciszkańskiej, na skarpie miejskiej – linii przebiegu dawnych obwarowań miejskich, bezpośrednio przy placu handlowym za Miejską Wiatą Targową. Jest to budynek o zróżnicowanej wysokościowo bryle, z niższą, narożną partią wejściową oraz zasadniczą bryłą mieszczącą salę widowiskową. Jednokondygnacyjny od strony ul. Franciszkańskiej i dwukondygnacyjny od strony skarpy, kryty dachem wielospadowym. Murowany z cegły i otynkowany. Założony został na rzucie zbliżonym do prostokąta ze ściętym narożnikiem od pd.-wsch., w którym zlokalizowano główne wejście do gmachu. Zwieńczenie skośnej ścianki stanowi szczyt w formie aediculi z figurą św. Józefa – patrona stowarzyszenia – podbudowany płycinową attyką z napisem „Gwiazda”. Wejściową partię budynku – westybul – doświetlono jednym oknem od zach. i jednym od pd. W elewacji pd., przy której zlokalizowano schody, wprowadzono kolejne okno. Elewację zachodnią, czteroosiową, na niskim cokole rozczłonkowano wysokimi, półkoliście zamkniętymi oknami z kluczem na osi i gzymsem rozciągającym się na wysokości ślemienia. Naroża budynku ujęto pilastrami wspierającymi fryz kostkowy i mocno wysunięty gzyms wieńczący. Elewację wschodnią przepruto oknami w ośmiu osiach oraz wejściem w drugiej osi od pd.
Układ wnętrza jest dwudzielny. Wejście w narożu prowadzi do przedsionka połączonego z obszerną salą widowiskową z balkonem na ścianie pd. oraz pomieszczeniami zaplecza usytuowanymi w części wsch. Dolną kondygnację dostępną od strony skarpy zajmują mniejsze sale rozdzielone centralnie klatką schodową prowadzącą do hallu przed salą widowiskową.
Zabytek dostępny. Możliwość oglądania wnętrza po uzgodnieniu z właścicielem.
Opr. Jadwiga Stęchły, NID OT w Rzeszowie, 12-03-2018 r.
Rodzaj: budynek użyteczności publicznej
Styl architektoniczny: neorokokowy
Materiał budowy:
ceglane
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_18_BK.13930, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_18_BK.186958