Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

ratusz - Zabytek.pl

Adres
Jarocin, Rynek 1

Lokalizacja
woj. wielkopolskie, pow. jarociński, gm. Jarocin - miasto

Neobarokowy ratusz w Jarocinie jest przykładem siedziby władz miejskich niewielkiego miasta w Wielkopolsce.

Powstał w latach 1799-1804 w miejscu wcześniejszych, budynków z XIV-XVIII w. Obecną formę nadano mu podczas przebudów w latach 1854 i 1907.

Historia

Najstarsza wzmianka o Jarocinie pochodzi z 1257 r. Miejscowość wymieniona została w przywileju Bolesława Pobożnego dla komesa Janka z rodu Zarembów. Choć w dokumencie tym Jarocin określony został jako miasto, to jednak miastem jeszcze wówczas nie był. Lokacja nastąpiła dopiero później, w ostatniej ćw. XIII w. Jest bardzo prawdopodobne, że już w XIV w. na jarocińskim rynku wzniesiono drewniany ratusz, jednak na temat tego budynku nic bliższego nie wiadomo. Najstarsze wzmianki o ratuszu w Jarocinie pochodzą dopiero z 2 poł. XVII w. Istniejący wówczas budynek przedstawiony został na najstarszym znanym widoku Jarocina z 1661 r. Był to wyróżniający się gmach nakryty wysokim dachem dwuspadowym, zwieńczonym strzelistą wieżyczką. Z powodu złego stanu ratusza pod koniec XVII w. podjęto decyzję o budowie nowej siedziby władz miejskich. Wkrótce, zapewne podczas pożaru w 1717 r., i ten budynek uległ zniszczeniu. Wielki pożar miasta w 1773 r. zniszczył również kolejny drewniany ratusz, usytuowany na środku rynku. Od tego czasu Jarocin przez jakiś czas nie posiadał ratusza. Dopiero w 1799 r. ówczesny właściciel miasta, Franciszek Jarociński, zawarł z mieszczanami umowę, w której zobowiązał się wybudować nowy ratusz. Prace początkowo prowadził budowniczy Dreffenfeld, kontynuował je mistrz budowlany i architekt Gottlob Fox z Poznania. Ok. 1805 r. nowy ratusz został oddany do użytku. Wygląd nowo wzniesionej budowli odtworzyć można na podstawie zachowanego projektu. Był to budynek trójkondygnacyjny, nakryty płaskim dachem, o pięcioosiowych, podzielonych toskańskimi pilastrami elewacjach. Kondygnację parteru obiegały arkadowe podcienia. Dach budynku wieńczyła wieżyczka ozdobiona rzeźbą przedstawiającą Temidę. W 1854 r. z inicjatywy kolejnego właściciela miasta, Władysława Radolińskiego, jarociński ratusz został przebudowany. Budynek obniżono o jedną kondygnację i nakryto dachem łamanym urozmaiconym dwuosiowymi wystawkami. Elewacje podzielono szerokimi lizenami, ujmującymi półkoliście zamknięte arkady podcieni i prostokątne okna piętra. Z wieży zdjęty został posąg Temidy. Pod koniec XIX i na początku XX w. w części ratuszowych sal urządzono klasy szkolne, inne pomieszczenia były wynajmowane. W 1907 r. - roku obchodów 650-lecia Jarocina - ratusz został nabyty przez gminę miejską. Budynek ponownie został przebudowany. Przywrócono pierwotną formę zabudowanym częściowo podcieniom, zmieniono układ wnętrz piętra, zbarokizowano elewacje (podział ścian wąskimi pilastrami przebiegającymi przez dwie kondygnacje, ujęcie arkad podcieni boniowaniem, zmiana wykroju okien oraz kształtu wystawek dachowych). W latach osiemdziesiątych XX w. przeprowadzono kapitalny remont ratusza adaptując wnętrze budynek na potrzeby muzeum i biblioteki

Opis

Zachowany do dnia dzisiejszego neobarokowy ratusz w znacznym stopniu zachował elementy i formy gmachu wzniesionego w latach 1799-1804, przebudowanego w latach 1854 i 1907. Usytuowany jest w centrum Jarocina, pośrodku Rynku. Jego elewacja frontowa skierowana jest na południowy-zachód. Czteroskrzydłowy budynek wzniesiony został na rzucie kwadratu, z niewielkim zamkniętym podwórkiem w partii środkowej. W kondygnacji parteru obiegają go arkadowe podcienia wsparte na masywnych filarach. Ratusz jest całkowicie podpiwniczony, piętrowy, z dodatkową kondygnacją użytkowanego poddasza. Nakrywa go wysoki, czterospadowy dach łamany. Sylwetę dachu urozmaicają centralnie umieszczone wystawki, nakryte daszkami dwuspadowymi. Na szczycie dachu widoczna jest kwadratowa nadbudówka.

Ratusz jest budynkiem murowanym z cegły. Ściany otynkowano. Dach kryty jest częściowo dachówką ceramiczną, częściowo blachą. Wnętrza pierwotnie nakryte były stropami drewnianymi, w czasie ostatniego remontu zastąpiono je stropami żelbetowymi. Wszystkie elewacje ratusza zaprojektowano identycznie. Są one pięcioosiowe, tynkowane, malowane w różnych odcieniach beżu, pilastry i profilowane gzymsy wieńczące - na biało. Partia cokołowa filarów podcienia oblicowana została czerwona cegłą. Arkady podcieni o wykroju koszowym obramione zostały imitowanymi w tynku ciosami. W głębi podcieni widoczne są segmentowe wejścia oraz półkoliście lub koszowo zamknięte okna wystawowe. Na piętrze prostokątne okna ujęte są opaskami i ozdobione dekoracją płycinową w partii parapetów. Na osi wszystkich elewacji znajdują się wystawki dachowe zwieńczone gzymsowanymi szczytami o wykroju wklęsło-wypukłym z uskokami. W każdej z wystawek znajduje się półkoliście zamknięte okno, ponad oknem wystawki frontowej umieszczono zegar. Naroża budynku zdobią kartusze z herbami miasta.

Obiekt dostępny dla zwiedzających. Informacje na temat działalności Muzeum w Jarocinie na stronie www.muzeumjarocin.pl; informacje na temat działalności filii nr 1 „Pod ratuszem” biblioteki Publicznej Miasta i Gminy Jarocin na stronie www.bibliotekajarocin.pl.

Oprac. Krzysztof Jodłowski, OT NID w Poznaniu, 15.09.2015 r.

Rodzaj: ratusz

Styl architektoniczny: klasycystyczny

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_30_BK.162443, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_30_BK.59368