Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

najstarsza część cmentarza rzymskokatolickiego - Zabytek.pl

najstarsza część cmentarza rzymskokatolickiego


cmentarz rzymskokatolicki pocz. XIX w. Janików

Adres
Janików

Lokalizacja
woj. świętokrzyskie, pow. opatowski, gm. Ożarów - obszar wiejski

Bardzo ciekawy przykład cmentarza wiejskiego z grupą kilkudziesięciu interesujących nagrobków kamiennych z przedstawieniami figuralnymi z połowy XIX i początku XX wieku, stanowiącymi przekrój dzieł miejscowego warsztatu kamieniarskiego.

Historia

Jak podaje Marek Florek cmentarz został założony około 1740 roku. W XIX wieku otoczony został kamiennym ogrodzeniem. Jest czynny do dzisiaj. Większość nagrobków można wiązać z działalnością miejscowego warsztatu kamieniarskiego, którego początki sięgają ponoć XVI wieku. Według miejscowej legendy ośrodek zapoczątkowali Włoscy rzeźbiarze-kamieniarze, sprowadzeni tu przez królową Bonę. Jego największy rozwój przypadł na 2. połowę XIX wieku. Kamieniarstwem zajmowało się tu wówczas kilkadziesiąt osób. Największe warsztaty należały do rodzin: Roleckich, Dąbrowskich, Kwiatkowskich, Wydrzyckich i Wolskich. Z Janikowa pochodzą m.in. niektóre nagrobki na warszawskich Powązkach, a także liczne nagrobki i przydrożne figury na ziemi sandomierskiej. Jeszcze po II wojnie światowej było tu osiem warsztatów. Jednak wraz z malejącym zapotrzebowaniem na kamienne nagrobki i wzrostem popularności lastrykowych grobowców, kolejne zaprzestawały działalności. Obecnie w Janikowie czynny jest tylko jeden warsztat kamieniarski.

Opis

Cmentarz leży na południowo-zachodnim krańcu wsi, za kościołem parafialnym pw. św. Anny, na stoku opadającym w stronę południową i zachodnią, otoczony polami. Ma czworokątny kształt i około 0,6 hektarów powierzchni. Cmentarz otacza kamienny murek z XIX wieku. Główna brama znajduje się w narożu północno-wschodnim, boczna w południowo-wschodnim. Najstarsza część z grupą kilkudziesięciu nagrobków figuralnych z XIX i początków XX wieku znajduje się w północnej partii nekropoli. Jedyna alejka biegnie wzdłuż ogrodzenia. Pomniki w większości wykonane zostały z miejscowego piaskowca tzw. janikowskiego przez rodzimy warsztat kamieniarski. Dominują przedstawienia figuralne: Maryi Niepokalanie Poczętej, Aniołów Śmierci, świętych. Częste są również nagrobki w formie krzyża na postumencie. Najstarszy zachowany nagrobek pochodzi z 1834 roku, leży on w grupie nagrobków figuralnych na wprost od bramy głównej. Do najbardziej wartościowych pomników należy zaliczyć nagrobek księdza Roleckiego z 1928 roku z przedstawieniem Chrystusa Dobrego Pasterza, Franciszka Mąntego z 1900 roku z fragmentem Męki Pańskiej, Jana Wilczyńskiego z 1924 roku z rzeźbą Ecce homo, Antoniego Buclewskiego z 1897 roku z figurą św. Antoniego Padewskiego, czy też Jakuba Kwiatkowskiego z 1899 roku lub Jana i Marianny Roleckich z 1901 roku z przedstawieniami Anioła Śmierci.

Cmentarz ogólnie dostępny.

Oprac. Nina Glińska, NID OT Kielce, 30.09.2014 r.

Bibliografia

  • Florek M., Zabytkowe cmentarze woj. tarnobrzeskiego, Warszawa 1995, s. 66-67.
  • Wiśniewski J., Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Opatowskim, Radom 1907, s. 205.

Rodzaj: cmentarz rzymskokatolicki

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_26_CM.8084, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_26_CM.28268