kaplicą i z późnobarokową kaplicą grobową z 1775 roku. Regotycyzowany w latach 1884-1888 pod kierunkiem architekta Josepha Ebersa, z dostawieniem okazałej neogotyckiej wieży. Otoczony warownym cmentarzem założonym w 1608 r., z zachowanym od zachodu murem ze strzelnicami, z widocznym zarysem bastei.

Historia

Kościół w Jaksonowie (d. Jackschönau, od 1937 r. Schwertern) po raz pierwszy był wzmiankowany w 1299 roku. Obecna świątynia jest budowlą wielofazową. Najstarsza część obiektu - prezbiterium - pochodzi zapewne z XV wieku. W XVII-XIX w. kościół był wielokrotnie przebudowywany i rozbudowywany. W latach 1532-1654 pozostawał w rękach protestantów. Około 1600 r. powstała nawa i zakrystia. Z fundacji Georga von Sauermanna (zm. w 1612 r. ) i jego żony Magdaleny, z domu Sebottendorf, w 1603 r. w narożu między nawą i prezbiterium wzniesiono kaplicę przykrytą sklepieniem krzyżowym, a w 1608 r. założono cmentarz warowny z murem wzmocnionym bastejami, zdobionym sgraffitem. W 1653 r. kościół miał polichromowane wnętrze przykryte stropem. Do bocznej elewacji była dostawiona wieża. W 1654 r. świątynia uległa zniszczeniu wskutek pożaru. Przed 1685 r. kościół odbudowano z nawą krytą stropem i przesklepionym prezbiterium. Założono gontowy dach z sygnaturką od wschodu. W 1775 r. do północnej elewacji nawy dobudowano późnobarokową kaplicę grobową z fundacji Julianny Karoliny von Loos. W latach 1884-1888 kościół poddano gruntowniej przebudowie, przeprowadzonej według planów architekta diecezjalnego Josepha Ebersa. W czasie przebudowy nawę przykryto sklepieniem krzyżowo-żebrowym, a elewacje korpusu oszkarpowano. Od zachodu na osi nawy dostawiono neogotycką wieżę o bogatym detalu architektonicznym, przykrytą wysokim, ostrosłupowym, smukłym hełmem.

Opis

Orientowany i otoczony cmentarzem warownym kościół jest położony w środkowej części miejscowości, po wschodniej stronie głównej drogi wiejskiej, na wyniesieniu. Na teren przykościelny prowadzą od strony drogi szerokie jednobiegowe schody założone na zboczu wyniesienia. Od zachodu zachował się mur cmentarny z otworami strzelniczymi, z widocznym zarysem bastei. Świątynia jest budowlą jednonawową z wyodrębnionym prezbiterium i dostawioną od zachodu wieżą na osi. Nawa dwuprzęsłowa, przykryta neogotyckim sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Prezbiterium wzniesione na planie kwadratu, przykryte sklepieniem krzyżowym. Do prezbiterium od północy przylega zakrystia przesklepiona kolebką, od południa - kaplica przykryta sklepieniem krzyżowym, na całej szerokości otwarta do prezbiterium arkadą zamkniętą łukiem pełnym. Pod kaplicą znajduje się krypta. Bryła kościoła jest oszkarpowana. Elewacje są tynkowane, o ostrołucznie zamkniętych otworach okiennych. Późnobarokowa kaplica grobowa, dostawiona do północnej elewacji nawy, posiada trójosiową fasadę rozczłonkowaną jońskimi pilastrami, z otworem drzwiowym w osi środkowej i z konchowymi niszami w osiach bocznych. Otwór drzwiowy zwieńczono dużym nerkowym nadświetlem z umieszczonymi w kluczu herbami von Loos i von Gutsmuth. Na osi korpusu od zachodu dostawiono czterokondygnacyjną neogotycką wieżę o elewacjach licowanych cegłą klinkierową, z bogatym detalem architektonicznym. Główne wejście ujęto portalem zwieńczonym masywnym trójkątnym szczytem z ostrołucznym, rozglifionym otworem drzwiowym, o glifach bogato profilowanych glazurowanymi kształtkami. W portalu są zachowane dwuskrzydłowe drzwi z ozdobnymi neogotyckimi okuciami. Nad portalem umieszczono bogato zdobioną rozetę, na pozostałych kondygnacjach wieży - ostrołuczne otwory okienne. W kościele zachowały się barokowa drewniana chrzcielnica z 1694 r., neogotycka ambona i empora organowa. Pozostałe wyposażenie współczesne.

Zabytek dostępny. Wstęp na teren przykościelny - bez ograniczeń.

Oprac. Maria Czyszczoń, 26.09.2014 r.