Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

fort GZW IIb Cyków - Zabytek.pl

fort GZW IIb Cyków


architektura obronna 1900 - 1903 Jaksmanice

Adres
Jaksmanice

Lokalizacja
woj. podkarpackie, pow. przemyski, gm. Medyka

Dobrze zachowany w partiach ziemnych fort prezentuje wysokie wartości naukowe jako przykład międzypolowego fortu piechoty (obrony bliskiej).

Fort posiada również duże walory krajobrazowe - zachowany system zieleni maskującej. Jako istotny element zespołu fortyfikacji Twierdzy Przemyśl stanowi ważny zabytek o znaczeniu europejskim.

Historia

W latach 1891-1893, w międzypolu pomiędzy Grupą Siedliską, a prowizorycznym fortem artyleryjskim II Jaksmanice zbudowano międzypolowy fort obrony bliskiej przeznaczony dla piechoty i lekkiej artylerii. Od sąsiadującej z Jaksmanicami od pd. miejscowości nazwany został „Cyków”. Fort uzbrojono początkowo w 4 armaty 8 cm Feldkanone M. 75 na wysokich lawetach fortecznych, zmienionych następnie na 4 armaty polowe 9 cm Feldkanone M. 75/96. Załogę fortu stanowiła ½ kompanii piechoty, 41 artylerzystów i 4 pionierów (saperów). Ze względu na szczupłość miejsca w niewielkich koszarach szyjowych oraz ze względów sanitarnych, budynek kuchni zlokalizowano na zapolu fortu. Fort GZW IIb należał do grupy fortowej fortu GHW II Jaksmanice, choć formalnie znajdował się już w VI obwodzie obronnym Siedliska. Fort GZW IIb Cyków miał za zadanie wspieranie w obronie bliskiej forty GVW I/6 Dziewięczyce i GHW II Jaksmanice.

W czasie pierwszego oblężenia twierdzy (18.09-9.10.1914) fort wraz z sąsiednimi dziełami obronnymi brał udział w odparciu silnego ataku Rosjan na Grupę Siedliską fortyfikacji. W drugim oblężeniu (9.11.1914-22.03.1915) podczas kapitulacji twierdzy 22.03.1915 r. koszary zostały wysadzone w powietrze. W okresie międzywojennym rozebrano koszary i schron pogotowia w celu pozyskania materiałów budowlanych.

Opis

GZW IIb „Cyków” (Gürtel-Zwischenwerk IIb Cyków) jest międzypolowym fortem piechoty, przeznaczonym do obrony bliskiej. Zlokalizowany jest na wzgórzu 275 m n.p.m. po pd. stronie zabudowy wsi Jaksmanice.

Powierzchnia fortu: ok. 1,2 ha, wraz z terenem zieleni maskującej w granicach działki: 2,8 ha.

Fort zbudowany jest na planie półkola, otoczony suchą fosą o spłaszczonym stoku. Zachowane są partie ziemne - wał piechoty, wał chroniący koszary, fosa z spłaszczonym stokiem i niskim przeciwstokiem. Zachowane elementy murowane: ruiny koszar szyjowych z zachowaną ścianą narażoną, ścianami oporowymi i ściana narażona i fragmenty ścian bocznych schronu pogotowia. Czytelny jest system zieleni maskującej - maska czołowa, maska tła, maski boczne. Do chwili obecnej przetrwała także forteczna droga dojazdowa wraz zielenią maskującą, poprowadzona w płytkim wykopie, użytkowana częściowo jako droga polna. Teren dawnych koszar szyjowych i schron pogotowia zarośnięty jest gęstymi krzewami i samosiejkami drzew.

Fort dostępny jest do zwiedzania bez ograniczeń. Częściowo trudno dostępny ze względu na zarośnięcie gęstą roślinnością.

Oprac. Adam Sapeta, OT NID w Rzeszowie, 31-05-2017 r.

Rodzaj: architektura obronna

Styl architektoniczny: bezstylowy

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_18_BL.6546, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_18_BL.23171