Należy do bardzo nieliczne zachowanej grupy dworów trzytraktowych o genezie sięgającej XVII w.

Usytuowanie i opis

Dwór znajduje się w obrębie zespołu dworsko-folwarcznego usytuowanego jest u zbiegu dróg lokalnych, w sąsiedztwie dużego kompleksu stawów. Otoczony niewielkim parkiem, elewacją frontową zwrócony na pd. wsch. Od pn. połączony z budynkiem dawnej oficyny kuchennej, od pd. – z dawną oranżerią (później oficyną mieszkalną). Barokowo-klasycystyczny. Wzniesiony na planie zbliżonym do kwadratu, parterowy. Układ wnętrza trójdzielny, w partiach bocznych trzytraktowy, w części środkowej dwutraktowy, z sienią sięgającą na głębokość dwóch traktów bocznych, za którą położony szerszy, prostokątny salon wtórnie powiększony w kierunku ogrodu. Pomieszczenia boczne o zróżnicowanej wielkości – w trakcie ogrodowym największe, zbliżone do kwadratu, a nieco mniejsze w trakcie frontowym, gdzie w pn.-wsch. narożu mieściła się pierwotnie kuchnia skomunikowana z sienią jedynie za pomocą okienka w murze. W najpłytszym trakcie środkowym mieściły się pokoje mieszkalne. Pierwotnie salon z sienią (pełniącą również rolę jadalni) łączył się poprzez ćwierćkolisty korytarzyk przy pd. narożu. Bryła dworu zwarta o przysadzistych proporcjach, z gankiem w elewacji frontowej i ryzalitem od ogrodu. Dwór zbudowany z drewna sosnowego w konstrukcji sumikowo-łątkowej; ryzalit salonu, fragment ściany tylnej oraz część ścian wewnętrznych murowana z cegły. Wewnątrz i zewnątrz otynkowany. Nakryty dachem czterospadowym o krótkiej kalenicy z wyprowadzonymi dwoma kominami, nad gankiem i ryzalitem ogrodowym daszki dwuspadowe. Dachy pokryte gontem. Więźba dachowa krokwiowo-płatwiowa z czterema ramami stolcowymi. Elewacja frontowa pięcioosobowa, obecnie z czterokolumnowym współczesnym ganeczkiem, po bokach którego po dwa, rozmieszczone niesymetrycznie, otwory okienne. Elewacja ogrodowa również pięcioosiowa, z trójosiowym ryzalitem pośrodku, z którego wyjście do ogrodu. Ryzalit zwieńczony trójkątnym szczytem z okulusem w tympanonie, oddzielony wąskim gzymsem. W elewacjach bocznych po trzy otwory okienne oraz łączniki prowadzące do oficyn bocznych. Elewacje gładkie, pozbawione podziałów i detalu architektonicznego. Otwory okienne prostokątne, z dwuskrzydłowymi, sześciokwaterowymi oknami.

We wnętrzu zachowały się (do l. 80. XX w.) niewielkie pozostałości dawnego wystroju i wyposażenia: w sieni przy wejściu dwie drewniane kolumny w typie toskańskich; w sieni, salonie i d. bawialni wzorzyste parkiety. 

Historia

Początki zespołu dworskiego w Jagodnem sięgają XVI-XVII w., kiedy znajdował się tu niewielki folwark należący do dóbr Kłoczew, będących w posiadaniu rodu Samborzeckich, następnie Leśniowolskich, a od k. XVII w. Cieciszowskich, którzy mieli tu swoją główną siedzibę. W 1729 r. w dworze Jagodzińskim miał miejsce chrzest Antoniego Cieciszowskiego, późniejszego senatora Rzeczypospolitej – zapewne odbyło się to w zachowanym do naszych czasów drewnianym dworze, który mógł zostać wzniesiony jeszcze w końcu XVII lub na pocz. XVIII w. Po bezpotomnej śmierci Antoniego Cieciszowskiego (w 1792 r.) dobra przeszły na własność ciotecznego brata Augustyna Szydłowskiego, a następnie jego potomków. W posiadaniu rodziny Szydłowskich majątek pozostawał do czasu II wojny światowej. 

W pierwotnej formie dwór został wzniesiony na planie zbliżonym do kwadratu, następnie częściowo przekształcony. Jego trójdzielny, w części trzytraktowy, układ wnętrza łączył cechy tzw. domu „pańskiego” i domu „chudopacholskiego” – siedzib spopularyzowanych przez Jakuba Haura w wydawnictwie z 1679 r. 

Na pocz. XIX w. Franciszek Szydłowski (zm. 1830) dobudował ganek przed głównym wejściem do dworu, a obok wzniósł drewnianą oficynę dla syna. Poważniejsza modernizacja dworu, zmierzająca do poprawienia walorów użytkowych i nadania większej reprezentacyjności, przeprowadzona została w 3. ćwierci XIX w. przez Edwarda Szydłowskiego ojca (zm. 1880). Wówczas przy dworze wzniesiono dwie murowane oficyny – do prawej (pn.) przeniesiono kuchnię, która pierwotnie mieściła się w pn.-wsch. narożniku dworu, a w lewej (pd.) urządzono oranżerię, zamienioną wkrótce na pokoje letnie. Sień została połączona bezpośrednim przejściem z salonem, który w 1874 r. przedłużono na całej szerokości w kierunku ogrodu (być może wówczas wymieniono na murowaną drewnianą ścianę po pn. stronie ryzalitu). Ok. 1860 r. pierwotny łamany dach polski zamieniono na dach czterospadowy z powiekami i pokryto nowym gontem. 

Po II wojnie światowej w budynku dworu umieszczono szkołę, obecnie jest to własność prywatna. Dwór i park udostępniane są osobom z zewnątrz jako miejsce spotkań, szkoleń itp.

Obiekt był kilkakrotnie remontowany, m.in. w l. 50. i 60. XX w. oraz współcześnie z przywróceniem (?) kolumnowego ganku przed wejściem głównym, w miejsce poprzedniego zabudowanego. 

Zabytek dostępny dla zwiedzających.

oprac. Bożena Stanek-Lebioda, OT NID w Lublinie, 21-04-2020 r.