Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych


kościół 1464 r. Iwonicz

Adres
Iwonicz

Lokalizacja
woj. podkarpackie, pow. krośnieński, gm. Iwonicz-Zdrój - obszar wiejski

Kościół parafialny p.w.Wszystkich Świętych w Iwoniczu należy do największych i najciekawszych zabytków drewnianej architektury kościelnej z 2 poł.

XV w. w Małopolsce i na Podkarpaciu, w którym pomimo przebudów z XVII i XIX w., w pełni czytelny jest gotycki układ i konstrukcja.

Historia

Kościół parafialny w Iwoniczu wzniesiono w l. 60. XV w. z fundacji króla Kazimierza Jagiellończyka, a w 1464 r. dokonano konsekracji świątyni p.w. Wszystkich Świętych. Ok. 1565 r. zamieniono go na zbór protestancki, jako taki funkcjonował do l. 30. XVII w. Po przywróceniu świątyni katolikom dobudowano w 1634 r. do pn. ściany kościoła murowaną zakrystię ze skarbczykiem na piętrze oraz, zapewne także wtedy, izbicową wieżę od zach. W 1657 r. kościół został spustoszony przez Węgrów i Kozaków. Około 1756 r. świątynia przeszła gruntowny remont, podczas którego wnętrzu nadano cechy baroku. W l. 1884-1895 kościół poddano, z inicjatywy rodziny Załuskich, właścicieli Iwonicza, znacznej przebudowie: przedłużono nawę w kierunku zach., przesunięto też wieżę bardziej ku zach., do bocznych ścian nawy dobudowano dwie, symetryczne kaplice, tworzące w bryle rodzaj transeptu, do pd. ściany prezbiterium dostawiono kaplice rodziny Załuskich z przeszkloną lożą od strony świątyni. Prace we wnętrzach powierzono lokalnym twórcom: nową dekorację snycerską wykonał Józef Aszklar z Lubatowej a dekorację malarską Paweł i Jan Bogdańscy z Jaślisk. Zmieniły one w znacznym stopniu charakter wnętrza i zatarły jego cechy stylowe. W l. 80. XX w. wymieniono pokrycie dachu, w 1995 r. odnowiono wnętrze zakrystii. Pomimo przebudów pierwotny gotycki układ oraz konstrukcja są w pełni czytelne.

Opis

Kościół par. w Iwoniczu położony jest w środkowej części wsi, przy głównej drodze prowadzącej do Iwonicza Zdroju, w bezpośrednim sąsiedztwie zespołu pałacowego, dawnej rezydencji Załuskich, na skarpie w zakolu lokalnej rzeki Iwonki. Orientowany kościół otoczony jest wieńcem starych drzew.

Kościół wybudowano na planie podłużnym, na osi wsch.-zach. Od wschodu prezbiterium na rzucie wydłużonego, prostokąta zamkniętego trójbocznie z dobudowaną od pn. murowaną zakrystią na rzucie kwadratu i kaplicą Załuskich od pd. postawioną na rzucie prostokąta. Korpus nawowy szerszy od prezbiterium, rozbudowany został od pn. i pd. o dwie symetryczne,. wybudowane na rzucie zamkniętych trójbocznie prostokątów, kaplice. Od zach. dostawiona jest wieża na rzucie zbliżonym do kwadratu, mieszcząca kruchtę. Na rozczłonkowaną bryłę świątyni składają się prostopadłościenne prezbiterium i nawa przekryte stromym dachem z niewielką wieżyczką na sygnaturkę, zakończonym trzema połaciami nad prezbiterium. Nieco niższe dachy założono nad kaplicami nawy, tworzącymi rodzaj transeptu. Przylegające do prezbiterium bryły zakrystii ze skarbczykiem na piętrze i kaplicy Załuskich są tej samej wysokości, przekryte są dachami trzyspadowymi. Dominantę bryły stanowi wieża-dzwonnica, o silnie pochylonych ścianach, z nadwieszoną izbicą. Kościół wybudowano z drewna, na kamiennym podmurowaniu, ściany w konstrukcji zrębowej, oszalowane deskami, wieża w konstrukcji słupowo-ramowej, również szalowana. Jedynie zakrystię wymurowano z kamienia, przekryto sklepieniem kolebkowym z lunetami, skarbczyk na piętrze sklepiono kolebkowo. Na kościele założono więźbę storczykową, nad aneksami więźbę płatwiowo-stolcową, wszystkie dachy pokryte są obecnie blachą. Elewacje bez podziałów architektonicznych, pozbawione są detalu, szalowane są pionowo szerokimi deskami i zwieńczone bogato profilowanym gzymsem podokapowym. Od zach. główne wejście do świątyni ujęte jest w ozdobny portal z parą drewnianych półkolumn podtrzymujących wolutowy szczyt mieszczący w niszy wizerunek Matki Boskiej.

Obiekt dostępny dla zwiedzających.

Oprac. Barbara Potera, OT NID w Rzeszowie, 15-05-2015 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  drewniane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_18_BK.11017, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_18_BK.190286