Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. Najświętszej Marii Panny - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. Najświętszej Marii Panny


kościół 1863 r. Inowrocław

Adres
Inowrocław, Biskupa Antoniego Laubitza 9

Lokalizacja
woj. kujawsko-pomorskie, pow. inowrocławski, gm. Inowrocław (gm. miejska)

Jeden z najciekawszych kościołów romańskich w Polsce, największy przykład „bazylik zredukowanych”.

Wartość zabytku podnoszą zachowane na zewnętrznych ścianach, wyjątkowe w skali kraju, rzeźbione maski-maszkarony i motywy zoomorficzne, których właściwe rozpoznanie nie zostało ustalone.

Historia

Fundatorem świątyni był prawdopodobnie pierwszy książę kujawski Leszek, syn Bolesława Kędzierzawego. Kościół powstał na przełomie XII i XIII wieku. Po raz pierwszy był wzmiankowany w dokumencie z 1233 roku. Pełnił funkcję kościoła parafialnego dla Inowrocławia (być może jako kolegiata). W XIII wieku nadbudowano ceglane wieże. W XIV wieku zburzono kamienne apsydy i przedłużono prezbiterium w kierunku wschodnim, nadając mu cechy gotyckie. W XVI i XVII wieku budynek zaczął popadać w ruinę. Pod koniec XVIII wieku zawaliły się sklepienie, część murów prezbiterium i górna część wieży południowej. Podczas podjętego wówczas remontu usunięto resztki gotyckiego prezbiterium, odbudowując je w dawnych granicach z czasów romańskich, i naprawiono wieżę. Kościołowi nadano kostium późnobarokowy. W 1834 roku budynek strawił pożar. Świątynię odbudowano dopiero w latach 1900-1902 pod kierunkiem Juliusa Kohtego, który dokonał reromanizacji budowli. Uzupełniono wówczas mury kamienne, przemurowano portal północny, wymurowano na nowo portal południowy, na końcu prezbiterium dodano apsydę, zrekonstruowano wieżę północną. Zniszczono jednak romańskie sklepienie w wieży północnej i oryginalne kamienne lico ścian wewnętrznych nawy. Wnętrze i wyposażenie ukończono w 1929 roku. Po zniszczeniach wojennych, kiedy kościół służył jako magazyn, ponowny remont przeprowadzono w latach 1950-1952 według projektu Stefana Narębskiego.  

Opis

Kościół ulokowany poza obrębem miasta średniowiecznego i nowożytnego, na terenie osiedla przedlokacyjnego. Zbudowany z  ciosów granitowych, w górnych partiach wież - z cegły. Orientowany, jednonawowy, należy do grupy „bazylik zredukowanych”. Fasada zachodnia dwuwieżowa. Wieże na planie kwadratu, między nimi w przyziemiu kruchta, na piętrze empora. Dachy siodłowe, przy wieżach namiotowe. Wnętrze nawy kryte drewnianym stropem, prezbiterium - sklepieniem kolebkowym. Prezbiterium krótkie, zakończone apsydą. Płaskorzeźbione maski i ryty zoomorficzne rozmieszczone bez wyraźnego porządku na zewnętrznych murach kościoła, głównie na ścianie północnej. Z dawnego wyposażenia zachowana drewniana figura NMP z Dzieciątkiem, w typie Madonn na lwie, datowana na lata 1370-1380.

Zabytek dostępny z zewnątrz, wnętrza możliwe do zwiedzania podczas nabożeństw.

Oprac. Adam Paczuski, NID OT w Toruniu, 22.08.2014 r.

Bibliografia

  • Frycz A., Architektura i sztuka Inowrocławia, [w:] Dzieje Inowrocławia, t. 2, Warszawa-Poznań-Toruń 1982.
  • Parucka K., Raczyńska-Mąkowska E., Katalog zabytków województwa bydgoskiego, Bydgoszcz 1997.
  • Sikorski C., Encyklopedia wiedzy o zabytkach Inowrocławia, Inowrocław 2002.

Dane obiektu zostały uzupełnione przez użytkownika Andrzej Kwasik.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: gotycki

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_04_BK.126894, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_04_BK.229727