Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

dom, tzw. pałac mieszczański - Zabytek.pl

dom, tzw. pałac mieszczański


pałac 1896 r. Inowrocław

Adres
Inowrocław, Solankowa 33

Lokalizacja
woj. kujawsko-pomorskie, pow. inowrocławski, gm. Inowrocław (gm. miejska)

Najciekawszy przykład reprezentacyjnej zabudowy mieszczańskiej końca XIX wieku w mieście, wyróżniający się z licznej zabudowy willowej i pensjonatów rozlokowanych wzdłuż ulicy Solankowej, których powstanie związane było m.in.

z funkcjonowaniem uzdrowiska w Inowrocławiu.

Historia

Budynek powstał w 1896 roku, jako rezydencja mieszczańska dla żydowskiego radcy handlowego i przedsiębiorcy budowlanego Bernharda Schwersenza. Wzniesiony został przy najbardziej prestiżowej alei inowrocławskiej, ulicy Solankowej. Zabudowa tej ulicy rozpoczęła się około połowy lat 70. XIX wieku, kiedy powstało zdrojowisko i pobudowano pierwszy zakład kąpielowy (1875 rok). Wówczas wzdłuż nowo wytyczonej alei zaczęto wznosić pensjonaty dla gości uzdrowiska i ekskluzywne wille najbogatszych mieszkańców miasta. Wzniesiono okazałą budowlę, pierwotnie z wejściem od strony elewacji frontowej - od ulicy, obecnie nie istniejącym, poprzedzonym efektownym tarasem prowadzącym do holu i obszernych salonów na parterze. Od strony północno-wschodniej umieszczono główną, reprezentacyjna klatkę schodową. W tylnym skrzydle znajdował się pion gospodarczy z odrębną komunikacją.  W 1924 roku pałac odkupił hrabia Emilian Nałęcz-Skomorowski. W tym czasie dokonano jego przebudowy tworząc nowe wejście do budynku w elewacji bocznej, likwidując równocześnie dotychczasowe z frontu. Dzięki tej przebudowie na parterze wygospodarowano dwa duże pokoje. Po przeróbce budynek przestał pełnić funkcję rezydencji, zamieniono jego funkcję na pensjonat dla kuracjuszy. W czasie okupacji hitlerowskiej mieścił się tu punkt sanitarny dla żołnierzy niemieckich. W 1984 roku budynek od spadkobierczyń hrabiego Nałęcz-Skomorowskiego wykupił Skarb Państwa z przeznaczeniem na główną siedzibę muzeum im. Jana Kasprowicza. Pierwsze prace remontowe pałacu rozpoczęły się w już 1991 roku. W następnych latach poddano konserwacji m.in. sgraffita, wymieniono część stolarki drzwiowej i okiennej. Kompleksowy remont budynku rozpoczęto w maju 2006 roku. W 2010 roku zaadaptowano piwnice budynku na sale muzealne z przeznaczeniem na wystawę poświęconą historii inowrocławskiej kopalni „Solino I”.

Opis

Budynek usytuowany w zachodniej części miasta, w południowej pierzei ulicy Solankowej na rozległym terenie, oddzielonym od ulicy szerokim pasem zieleni. Za budynkiem głównym znajduje się dawna wozownia, obecnie dział muzeum. Budynek założony na planie czworoboku z ryzalitem od północnego-zachodu i przybudówką od strony elewacji północno-wschodniej oraz skrzydłem założonym na planie prostokąta przylegającym od południa. Jest budowlą dwukondygnacyjną z podwyższeniem o poddasze w partii północno-wschodniej, nakrytą dachem w typie stropodachu. Układ wnętrz jest dwu i półtoratraktowy. Otwory okienne prostokątne w dekoracyjnych oprawach architektonicznych od frontu i w elewacjach bocznych,  uproszczone w elewacji tylnej. Budynek wzniesiono w stylu neorenesansowym. Elewacje od frontu są tynkowane, posadowione na boniowanym cokole, z bogatą dekoracją ścian, dzielone profilowanymi gzymsami, zwieńczone profilowanym gzymsem koronującym na kroksztynach. W elewacji północno-wschodniej znajduje się przybudówka mieszcząca wejście główne do budynku. W ścianach elewacji umieszczono wnęki imitujące otwory okienne z żaluzjami. Wyżej znajdują się otwory okienne ujęte pilastrami zwieńczone wolutowym, przerwanym naczółkiem z kartuszem. W partii poddasza rozmieszczono rytmicznie półkolumny o trzonach z liśćmi akantu i z kompozytowymi kapitelami wspierającymi kroksztyny i łukowo przesklepione lunety. W półkolistych blendach znajdują się motywy roślinne i figuralne wykonane techniką sgraffita. Elewacja od strony ulicy z ryzalitem mieszczącym „weneckie” okna ujęte pilastrami o kompozytowych kapitelach dźwigających rozbudowane belkowanie. Okno drugiej kondygnacji ujęte hermami wspierającymi architraw i trójkątny tympanon z kartuszem. Poniżej znajduje się płycina z datą ”1896”. W partii poddasza otwory ujęte  analogicznie półkolumnami ze sgraffitem w polach. Pozostałe otwory okienne ujęte są dołem o parapety wsparte na konsolkach, a górą przerwanym, wolutowym tympanonem z cokołem opiętym girlandą dźwigającym masywny kartusz. W partii poddasza okna w typie oeil-de-beuf w tynkowanych opaskach. Elewacja zachodnia, załamana, powtarza podziały i artykulacje pozostałych elewacji z płycinami z imitacją żaluzji i prostymi oknami w tynkowanych opaskach. Elewacje tylne z wyodrębnionym skrzydłem, ceglane pozbawione po części elementów dekoracyjnych z profilowanymi gzymsami i owalnymi oknami w partiach poddasza. Na wysokości drugiej kondygnacji masywny wykrój okna klatki schodowej wypełniony szkłem witrażowym, nad nim biforyjne okno i powyżej powtarzający się układ lunet, blend i półkolumn. W ścianie skrzydła bocznego prostokątny wykrój otworu drzwiowego prowadzący do bocznej klatki schodowej. Z pierwotnego wystroju budynku zachowana oryginalna konstrukcja i stolarka głównej klatki schodowej i dekoracyjny witraż na półpiętrze klatki.

Zabytek dostępny, we wtorek, czwartek, piątek w godzinach od 9.00 do 16.00, w środy od 9.00 do 17.00, w soboty od 10.00 do 14.00, w niedzielę od 10.00 do 13.00, w poniedziałek i dni poświąteczne - nieczynne. Wystawy stałe: „Jan Kasprowicz - życie i twórczość”, „Młodopolska legenda Stanisława Przybyszewskiego”, Gabinet Stanisława Szenica”, „Artystom inowrocławskim „Pro Memoriał””, „Miasto na soli”.

Oprac. Pracownia Dokumentacji, Popularyzacji Zabytków i Dziedzictwa Narodowego, Kujawsko-Pomorskiego Centrum Kultury w Bydgoszczy, 08.11.2014 r.

Bibliografia

  • J.Sikorska, „Przyszłe muzeum”, „Gazeta Pomorska”, z dn. 29.07.1995.
  • Karta ewidencyjna zabytku architektury i budownictwa, styczeń 1996.

Dane obiektu zostały uzupełnione przez użytkownika Andrzej Kwasik.

Rodzaj: pałac

Styl architektoniczny: neorenesansowy

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_04_BK.126090, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_04_BK.231646