Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

cmentarzysko ciałopalne, st. 2 - Zabytek.pl

cmentarzysko ciałopalne, st. 2


kurhan wczesne średniowiecze (VII/VIII - IX w.) Guciów

Adres
Guciów

Lokalizacja
woj. lubelskie, pow. zamojski, gm. Zwierzyniec - obszar wiejski

Cmentarzysko kurhanowe stanowi pozostałość dużego zespołu osadniczego z okresu wczesnego średniowiecza, jednego z najlepiej zachowanych w Polsce.

W jego skład wchodziły: gród, otwarte osady przygrodowe i kilka cmentarzysk kurhanowych (liczących ob. od kilku do ponad stu kurhanów), położonych przeważnie wzdłuż lewego brzegu Wieprza. Unikatowy element w krajobrazie Roztoczańskiego Parku Narodowego i Roztocza.

Usytuowanie i opis

Cmentarzysko w Guciowie (stanowisko 2) znajduje się ok. 300 m na zachód od zachodniego krańca wsi, na południe od drogi wyjazdowej z Guciowa w kierunku Obroczy i cmentarzyska kurhanowego (stanowisko 1), w części lasu o lokalnej nazwie „Popławek”, tuż obok rowu oddzielającego lasy prywatne od państwowych (na zachód od niego). Jest położone na terasie nadzalewowej dużej doliny rzeki Wieprz, w lesie państwowym należącym do Roztoczańskiego Parku Narodowego, w obrębie oddziału leśnego nr 101 Nadleśnictwa Zwierzyniec. Dzięki dodatkowej ochronie prawnej stanowisko i jego najbliższe otoczenie są wyłączone z gospodarki leśnej. Cmentarzysko - zlokalizowane na dwóch niewielkich piaszczystych pagórkach (wydmach) - liczy siedem kopców ziemnych oznaczonych numerami 26-32, usytuowanych w dwóch grupach po trzy i cztery kurhany. Mają one nasypy o kolistych zarysach, z przeciętną wysokością ok. 0,5-0,7 m i średnicą ok. 7-8 m. Nie zaobserwowano intensywnej niwelacji nasypów kopców, gdyż środowisko leśne skutecznie zabezpiecza je przed naturalnym rozsuwaniem i rozmywaniem, nie stwierdzono także działalności „poszukiwaczy skarbów”. Usytuowanie kurhanów w granicach Roztoczańskiego Parku Narodowego sprzyja ich ochronie i zabezpiecza przed niepożądaną ingerencją w zabytkową strukturę obiektów.

Historia

Cmentarzysko kurhanowe (stanowisko 2) na terenie ob. wsi Guciów funkcjonowało we wczesnym średniowieczu (VII/VIII-IX wiek). Założono je jako jedno z kilku cmentarzysk obok dynamicznie funkcjonującego grodu i otwartych osad przygrodowych.

Kurhany w Guciowie po raz pierwszy zarejestrował Mikołaj Stworzyński na pocz. XIX wieku.

Stan i wyniki badań

Badania zwiadowcze przeprowadzili w 1959 r. J. Machnik i A. Kulczycka-Leciejewiczowa (Zakład Archeologii Małopolski IHKM PAN w Krakowie). Wówczas na stanowisku 2 wykonano przez cały nasyp kurhanu nr 29 podłużny przekop sondażowy szerokości 0,5 m. Plan sytuacyjno-wysokościowy stanowiska i wstępną inwentaryzację kurhanów wykonał w 1955 r. J. Fellmanna pod nadzorem M. Drewki. Badania powierzchniowe Archeologicznego Zdjęcia Polski na stanowisku przeprowadziła w 1983 r. H. Wróbel. Przebadany częściowo wykopem sondażowym kopiec nr 29 jest położony w grupie północnej czterech kurhanów. Przed podjęciem badań wysokość jego nasypu wynosiła 0,6 m. Podstawa miała kształt kolisty średnicy ok. 7-8 m. Od strony północnej i zachodniej były widoczne ślady rowu przykurhanowego. W trakcie badań wyznaczono układ nawarstwień wnętrza nasypu kopca, w tym ślady spalenizny u podstawy kopca, z kolei w piaszczystym calcu odkryto dwa zaciemnienia usytuowane w poprzek wykopu, w odległości 0,8 m równolegle do siebie. Stwierdzono, że pierwotnie kopiec miał średnicę mniejszą od obecnej. Nasyp kurhanu był ograniczony rowem przykurhanowym. Kurhan zawierał bliżej nieokreśloną liczbę pochówków ciałopalnych popielnicowych, najpewniej nakurhanowych. Znaleziono fragmenty trzech naczyń, w tym dwóch pod darnią na stokach północnym i południowym oraz w wypełnisku rowu przykurhanowego, trzeciego zaś w poziomie warstwy spalenizny (ciałopalenia). W trakcie późniejszych badań powierzchniowych i doraźnych zwiadów terenowych w nasypach kopców i w ich najbliższym otoczeniu nie odnotowano obecności ruchomych zabytków archeologicznych.

Dostęp do zabytku ograniczony. Cmentarzysko można zwiedzać po uprzednim uzgodnieniu z dyrekcją Roztoczańskiego Parku Narodowego.

Oprac. Ewa Prusicka-Kołcon, OT NID Lublin, 15.09.2014 r.

 

Rodzaj: kurhan

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_A_06_AR.1850, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_06_AR.2264010