Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny


kościół 1776 r. Grzegorzew

Adres
Grzegorzew, Kościelny 5a

Lokalizacja
woj. wielkopolskie, pow. kolski, gm. Grzegorzew

Kościół parafialny pw.Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Grzegorzewie jest oryginalnym przykładem wielkopolskiej barokowej drewnianej architektury sakralnej.

Jego charakterystyczna bryła ukształtowana została w wyniku narastających na przestrzeni lat przebudów.

Historia

Obecna wieś, dawne miasto królewskie Grzegorzew położona jest we wschodniej Wielkopolsce, kilkanaście kilometrów na wschód od Koła. Ta pierwotnie wieś książęca, została w 1236 r. darowana przez księcia Władysława Odonica na własność arcybiskupom gnieźnieńskim. W 1331 r. została zniszczona przez Krzyżaków. W 1550 Grzegorzew przywilejem Zygmunta Augusta uzyskał prawa miejskie na drodze lokacji na prawie magdeburskim. W 1691 r. przez abpa Michała Radziejowskiego został zrównany w prawach i przywilejach z Łowiczem. Do czasu rozbiorów Grzegorzew był ośrodkiem dużego klucza dóbr arcybiskupów gnieźnieńskich. Na początku XIX w. miasto rozwijało się jako lokalny ośrodek tkacki i sukienniczy, jednak wyniszczający pożar miasta w 1858 r. doprowadził do jego stopniowego upadku w następnych latach. W 1870 r. Grzegorzew stracił prawa miejskie Parafia w Grzegorzewie erygowana została przed 1258 rokiem. Do 1818 r. przynależała do archidiecezji gnieźnieńskiej, w latach 1818-1920 włączona została do diecezji warszawskiej, w latach 1920-1925 podlegała diecezji łódzkiej, od 1925 r. do chwili obecnej przynależy do diecezji włocławskiej. Pierwszy znany kościół pw. św. św. Piotra i Pawła, który został wzniesiony przed 1258 r., uległ spaleniu w przed 1493 rokiem. Drugi kościół pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika i św. Mikołaja wzniesiony został w innym niż spalony miejscu przed 1493 r.

Obecny kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny wzniesiony został na miejscu poprzedniego w 1776 r. przez księdza Jana Rachlewskiego. W XVIII w. do korpusu głównego dobudowano boczne kaplice. W latach 1885-1887 został rozbudowany w kierunku zachodnim poprzez przedłużenie nawy głównej i dostawienie wieży. W czasie II wojny światowej Niemcy czarnomorscy, przesiedleni w latach 1939-1941 z pd. terenów Związku Sowieckiego i tymczasowo zamieszkujący kościół, zrabowali z niego naczynia liturgiczne. Ponadto władze niemieckie zrabowały tutejsze dzwony i zniszczyły dzwonnicę. Kościół był restaurowany w 1928, po 1945 i w 1959 roku, a następnie w latach 1963-1966, 1971 oraz ostatnio — w latach 2000-2003 przez firmę Józefa Paczki. W latach 1991-1993 ponadto przeprowadzono konserwację ołtarza głównego, rekonstrukcję polichromii, konserwacje gontów i ścian zewnętrznych, wymieniono instalację elektryczną oraz rynny i rury spustowe oraz założono instalację antywłamaniową. W 1995 r. został uhonorowany nagrodą I stopnia Ministerstwa Kultury i Sztuki za wzorową opiekę nad obiektem drewnianym w konkursie na najlepszego użytkownika obiektu zabytkowego za lata 1993 i 1994.

Wolnostojąca dzwonnica została wzniesiona w XVIII wieku, zniszczona przez Niemców w czasie II wojny światowej, a po wojnie odbudowana.

Opis

Kościół jest budynkiem drewnianym, konstrukcji zrębowej, oszalowanym pionowo. Orientowany. Nawa kościoła złożona jest z dwóch części: niższej, XVII-wiecznej i wyższej, dobudowanej w XIX wieku. Do dwudzielnej nawy przylega węższe, zamknięte trójbocznie prezbiterium, od północy którego dobudowana jest murowana zakrystia. Do nawy od północy i południa przylegają symetrycznie dwie zamknięte prostokątnie kaplice z ozdobnymi, barokowymi szczytami tworzące rodzaj transeptu oraz dwie kruchty. Od zachodu do nawy dobudowana została kwadratowa drewniana wieża z blaszanym hełmem z latarnią zwieńczonym krzyżem. Dachy dwuspadowe, kryte gontem, nad nawą wyższe, nad kaplicami niższe, pulpitowe. Nad nawą wznosi się wieżyczka na sygnaturkę z cebulastym hełmem z latarnią. We wnętrzu, podzielonym dwoma rzędami drewnianych słupów i krytym pozornym sklepieniem kolebkowym nad nawą oraz płaskim nad kaplicami, wyposażenie stanowią m. in. neobarokowe ołtarze, rokokowy konfesjonał oraz późnogotycka chrzcielnica zdobiona łacińską inskrypcją oraz płaskorzeźbami. Chór muzyczny wsparty jest na czterech filarach.

Na pd. zach. od kościoła wznosi się drewniana dzwonnica, konstrukcji słupowej, w dolnej części oszalowana pionowo, w górnej częściowo poziomo, częściowo otwarta, kryta dwuspadowym dachem z okapem z gontem i ozdobiona barokowymi szczytami. Ogrodzenie cmentarza przykościelnego z metalową bramą i furtkami, na którym rosną okazałe drzewa, wzniesione zostało z kamienia polnego i cegły.

Kościół dostępny dla zwiedzających z zewnątrz.

Oprac. Tomasz Łuczak, 16-11-2015 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  drewniane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_30_BK.156576, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_30_BK.43687