Poznaj lokalne zabytki

Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Wyszukaj w
Lokalizacja
Rodzaj obiektu
Kategoria dokumentu
Stanowisko archeologiczne
Wyszukaj
Kultura archeologiczna
Chronologia
Stanowisko archeologiczne
Czas powstania obiektu
Od
Do
Styl architektoniczny
Kategoria obiektu
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

Grudziądz - zespół zabytkowych spichlerzy wraz z panoramą od strony Wisły - Zabytek.pl

galeria zdjęć obiektu Grudziądz –
Zobacz zdjęcie panoramiczne
Zobacz lokalizację
Dodaj do ulubionych
Dodaj do ulubionych
Drukuj
Drukuj
Udostępnij

Grudziądz - zespół zabytkowych spichlerzy wraz z panoramą od strony Wisły

Pomnik Historii XVI - XVII w. Grudziądz
Pokaż drogę dojazdu

Adres
Grudziądz

Lokalizacja
woj. kujawsko-pomorskie, pow. Grudziądz, gm. Grudziądz

Zespół zabytkowych spichlerzy wraz z panoramą od strony Wisły w Grudziądzu został uznany za Pomnik Historii rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 listopada 2017 roku.

Wartość i znaczenie zabytku

Grudziądz należy do nielicznych polskich miast, w których zachowały się spichlerze o genezie średniowiecznej. Rozciągający się na szerokość całego starego miasta zespół, jest ważnym materialnym świadectwem historii ośrodka oraz znaczenia portu grudziądzkiego dla handlu na szlaku wiślanym w średniowieczu i okresie nowożytnym.

Omawiane założenie stanowiło kompozycyjne domknięcie murów miejskich, tworząc integralną część systemu obronnego miasta. Ta dodatkowa rola nie zaważyła negatywnie na funkcjonalności budynków, wpłynęła natomiast na zastosowanie oryginalnych rozwiązań: grubych (do 2 m) murów od strony rzeki oraz nietypowego dla tego rodzaju zabudowy usytuowania kalenicowego. Dowodem dużej biegłości technicznej budowniczych, było posadowienie spichlerzy na stromej skarpie wiślanej, co zaowocowało różną liczbą kondygnacji od strony miasta i od strony rzeki oraz wymusiło wzmocnienie spichlerzy licznymi przyporami. W efekcie powstał zespół zabudowy o niezwykłych walorach architektonicznych i urbanistycznych.

Cechą charakterystyczną grudziądzkich spichlerzy jest niezmienne od czasu powstania skomponowanie z otoczeniem. Budynki są znakomicie wyeksponowane w krajobrazie, dzięki czemu założenie wyróżnia wyjątkowo malownicza i unikatowa panorama.

Dużą wartością zespołu jest ciągłość myśli architektonicznej i technicznej, konsekwentnie kontynuowanej od XIV w. Zabytkowe spichlerze, które na przestrzeni wieków wiele razy ulegały zniszczeniu, odbudowywano i konserwowano zachowując oryginalną formę, a w niektórych przypadkach wtórnie użyto starych cegieł. Również spichlerze zaadaptowane w XIX i XX w. na budynki mieszkalne tworzą z pozostałymi harmonijny zespół, a ich nowa funkcja stanowi dodatkową wartość jako dokument dziejów miasta i przemian gospodarczych jakie w nim zaszły.

Galeria zdjęć 1/
Grudziądz, zespół zabytkowych spichlerzy wraz z panoramą od strony Wisły, widok z lotu ptaka, stan z 2023 r.
Grudziądz, zespół zabytkowych spichlerzy wraz z panoramą od strony Wisły, widok z lotu ptaka, stan z 2023 r.
Grudziądz, zespół zabytkowych spichlerzy wraz z panoramą od strony Wisły, widok z lotu ptaka, stan z 2023 r.
Grudziądz, zespół zabytkowych spichlerzy wraz z panoramą od strony Wisły, widok z lotu ptaka, stan z 2023 r.
Grudziądz, zespół zabytkowych spichlerzy wraz z panoramą od strony Wisły, widok z lotu ptaka, stan z 2023 r.
Grudziądz, zespół zabytkowych spichlerzy wraz z panoramą od strony Wisły, widok z lotu ptaka, stan z 2023 r.
Grudziądz, zespół zabytkowych spichlerzy, stan z 2023 r.
Grudziądz, zespół zabytkowych spichlerzy, Brama Wodna, stan z 2023 r.
Grudziądz, zespół zabytkowych spichlerzy, Brama Wodna, stan z 2023 r.
Grudziądz, zespół zabytkowych spichlerzy, stan z 2023 r.
Grudziądz, zespół zabytkowych spichlerzy, stan z 2023 r.
Grudziądz, zespół zabytkowych spichlerzy, stan z 2023 r.
Grudziądz, zespół zabytkowych spichlerzy, stan z 2023 r.
Grudziądz, zespół zabytkowych spichlerzy, stan z 2023 r.
Grudziądz, zespół zabytkowych spichlerzy, stan z 2023 r.
Grudziądz, zespół zabytkowych spichlerzy, stan z 2023 r.

Historia 

Grudziądz był od połowy XIV w. ważnym miejscem na handlowym szlaku wiślanym pomiędzy Toruniem a Gdańskiem, stając się w niedługim czasie centrum obrotu zbożem dla północnej części ziemi chełmińskiej oraz lubawskiej, dysponującym kilkunastoma spichlerzami. Miasto zawdzięczało swój rozwój korzystnemu położeniu nad Wisłą oraz przywilejom, z których najstarszy pochodził z 1291 r. Krzyżacy nadali w nim Grudziądzowi prawo chełmińskie, przyznając m.in. prawo do handlu.

Geneza spichlerzy w Grudziądzu sięga pierwszej połowy XIV w. Jako pierwszy wybudowany został spichlerz kupca Bornwalda identyfikowany ze spichlerzem przy ul. Spichrzowej 9/11. Do 1504 r. wzniesiono czternaście, w większości murowanych budynków. W 1608 r. stało ich 16. Na skutek podziału pierwotnych parcel, do XVIII w. liczba spichlerzy wzrosła do 30.

Na przestrzeni lat budynki były wielokrotnie niszczone. W 1659 r., podczas walk wojsk polskich ze Szwedami o odzyskanie miasta, wybuchł pożar, z którego ocalało jedynie sześć spichlerzy. Poza dwoma, budynki odbudowano do XVIII w. W 1903 r. ogień ponownie strawił pięć spichlerzy. Poważne uszkodzenia spowodowało również oblężenie miasta w 1945 r. (zniszczeniu uległy dachy, w niektórych budynkach również mury górnych kondygnacji). Powojenna odbudowa oraz prace remontowo-konserwatorskie w obrębie zespołu miały miejsce w latach 1946-1966.

Z powodu budowy innych dróg handlowych, a także obniżenia poziomu rzeki, która od XVIII w. przestała sięgać podstawy spichlerzy, Grudziądz utracił znaczenie jako miasto portowe, a część obiektów zaczęto przystosowywać do nowych funkcji. Już w XIX w. rozpoczęła się adaptacja spichlerzy na cele mieszkalne. Pięć innych budynków jest obecnie siedzibą Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi.

Opis

Zespół dwudziestu sześciu spichlerzy w Grudziądzu usytuowany jest na skarpie wiślanej w zachodniej części miasta i obejmuje zachodnią pierzeję ul. Spichrzowej, pomiędzy Wzgórzem Zamkowym a Bramą Wodną. Usytuowane kalenicowo względem ulicy budynki tworzą zwarty ciąg zabudowy, przerwany na wysokości ul. Ratuszowej.

Murowane z cegły budynki są w większości nietynkowane i kryte dachami dwuspadowymi. Ze względu na posadowienie na wysokiej skarpie, poszczególne spichlerze posiadają różną liczbę kondygnacji naziemnych: 2-3 przy ul. Spichrzowej i 5-6 przy Wiśle. Zabudowa ul. Spichrzowej jest kameralna, a elewacje poszczególnych budynków zróżnicowane. Spichlerzom przebudowanym na cele mieszkalne nadano charakter kamienic czynszowych i częściowo je otynkowano. Pozostałe obiekty zachowały wygląd pierwotny - z nietynkowanymi elewacjami, częściowo przeprutymi niewielkimi otworami i z bramami zamiast drzwi. Od strony rzeki spichlerze tworzą monumentalny masyw osiągający ok. 25 m wysokości. Ciąg podobnych, nietynkowanych elewacji ożywiają nieregularnie rozmieszczone przypory.

Wnętrza części budynków zachowały magazynowy charakter oraz oryginale konstrukcje ciesielskie, w postaci stropów belkowych wspartych na słupach.

oprac. Narodowy Instytut Dziedzictwa

Rodzaj: dzieło architektury i budownictwa

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Pomnik Historii

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_04_PH.15407

Licencja (opis)

Creative commons

Uznanie autorstwa

Użycie niekomercyjne

Bez utworów zależnych

Widzisz błędy lub nieprawidłowości? Zgłoś naruszenie zasad.

Zobacz dokumentację zabytku

1 dokument

Zobacz wszystkie (8)

Zobacz powiązane zabytki

1 obiekt

1 Pokaż wszystkie

Zobacz także w najbliższej okolicy

10 obiektów

10 Pokaż wszystkie