Zabytek posiada bardzo dobrze widoczne relikty umocnień oraz dobrze zachowane nawarstwienia kulturowe zawierające ruchome i nieruchome zabytki archeologiczne w tym elementy konstrukcji drewnianych. Obiekt jest bezcennym źródłem do poznania historii regionu.

Usytuowanie i opis

Relikty średniowiecznego grodu zlokalizowane są na południowym, prawym brzegu rzeki Czarnej Okszy. Założenie zostało wzniesione tuż nad rzeką i podmokłymi terenami znajdującymi się na północ od niej, w celu utrudnienia dostępu i zwiększenia obronności grodu. Obiekt jest grodziskiem nizinnym tzw. typu pierścieniowatego i w planie jest kolisty. Warto zaznaczyć, że jest to najlepiej zachowany tego typu zabytek w woj. śląskim. Posiada dwa oddzielone obecnie suchą fosą wały ziemne, z których wewnętrzny tworzy okrąg, a zewnętrzny ma kształt podkowy, otwartej od północy, tj. od strony rzeki - dzięki temu fosa w naturalny sposób była wypełniona wodami Czarnej Okszy. Powierzchnia grodziska nie jest zbyt duża i wynosi ok. 1 ha, średnica całego założenia ma ok. 120 m, a średnica majdanu ok. 55-60 m - w sumie przestrzeń użytkowa ma nieco ponad 20 arów.

Historia

Grodzisko datowane jest na późną fazę wczesnego średniowiecza i późne średniowiecze, tj. na okres od XIII do XV w. Zarejestrowane podczas wykopalisk archeologicznych liczne ślady spalenizny zdają się dowodzić, że założenie zostało zniszczone na skutek pożaru. Można dodać, że na stanowisku znaleziono również pojedyncze fragmenty naczyń z okresu wpływów rzymskich świadczące o znacznie wcześniejszej penetracji tego obszaru. Uważa się, że gród był siedzibą łowczych krakowskich z Kłobucka, którzy od 1257 roku są wzmiankowani w źródłach pisanych.

Stan i wyniki badań

Na stanowisku prowadzono archeologiczne prace sondażowe (A. Krauss w połowie lat 50. i W. Błaszczyk w 1966 r.) oraz wykopaliskowe (R. Solski w 2014 r.). Podczas badań odkryto ruchome i nieruchome zabytki archeologiczne, które pozwoliły na doprecyzowanie chronologii zabytku.

Zabytek jest dostępny przez cały rok. Znajduje się na terenie rezerwatu przyrody „Zamczysko”, który utworzono w 1953 roku w celu ochrony dębów szypułkowych rosnących na stanowisku. Zabytki z badań archeologicznych znajdują się w Muzeum w Częstochowie.

Oprac. Michał Bugaj, OT NID w Katowicach, 14.05.2015 r.

Bibliografia

• Błaszczyk W. 1969. Sprawozdanie z przeprowadzonych prac wykopaliskowych na średniowiecznym obiekcie obronnym w Grodzisku pow. Kłobuck, (w:) Badania archeologiczne na Górnym Śląsku w 1966 roku, R. Jamka (red.). Katowice, 91-94.
• Gedl M., Ginter B., Godłowski K. 1970. Pradzieje i wczesne średniowiecze dorzecza Liswarty. Katowice, cz. I. 64-66.
• Laberschek J. 1998. W czasach piastowskich i jagiellońskich, (w:) Kłobuck. Dzieje miasta i gminy (do 1939), F. Kiryk (red.). Kraków.
• Solski R. 2015. Wyniki ratowniczych badań wykopaliskowych na średniowiecznym obiekcie obronnym w Grodzisku, gm. Wręczyca Wielka, (w:) Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i ziemiach pogranicznych w latach 2013-2014, G. lanc-Zagaja (red.). Katowice.
• Szmit Z. 1935. Grodzisko pod Kłobuckiem, Wiadomości Archeologiczne 13, 171, 172, tabl. 46.