Historia

Grabowiec po raz pierwszy został wymieniony w źródłach pisanych w 1268 r. jako gród na pograniczu polsko-ruskim Parafia została erygowana 2 lutego 1394 r., przez księcia mazowieckiego Siemowita IV. Pierwszy kościół parafialny pw. Matki Bożej i św. Mikołaja powstał z fundacji księcia Siemowita IV w r. 1394 (murowany z kamienia), w  1500 r. spalony przez Tatarów, odbudowany i ponownie spalony na początku XVII w., odbudowany w latach 1625-1630, zniszczony w czasie najazdu szwedzkiego, odbudowany i konsekrowany w  1678 r. przez bpa Krzysztofa Święcickiego, spalony 14 października 1814 r. w czasie pożaru miasta. Obecny i kościół, również pw. św. Mikołaja, pochodzi z  1855 r. Budowniczym był Fryderyk Libenau z Krasnegostawu, a po jego śmierci Ignacy Kaliniak. Fundatorami świątyni byli właściciele okolicznych majątków i mieszkańcy wsi. W  1905 r. zostały dobudowane 2 kaplice boczne. Kościół był kilkakrotnie remontowany: w  1948 r. położono nowe tynki, w  1953 r. wykonano polichromię, w 1963 r. miał miejsce remont dachu, w sierpniu 1973 r. malowanie wnętrza z usunięciem polichromii z 1953 r. Ostatnia renowacja świątyni, z wszystkimi ołtarzami, została wykonana w  2010 r. W 2003 roku wyremontowana została dzwonnica.

Opis

Kościół jest położony w centralnej części osady, przy wschodniej pierzei placu targowego,  po wschodniej stronie szosy w kierunku Skierbieszowa. Stoi na cmentarzu przykościelnym otoczonym murowanym parkanem. W południowo-zachodnim narożniku cmentarza, ok. 12 m od kościoła, znajduje się dzwonnica, połączona z parkanem. Na placu przykościelnym znajdują się pomniki: upamiętniający 1000-lecie chrztu Polski, drugi wystawiony przez rodzinę Zawalskich, trzeci pomnik upamiętniający 70. rocznicę wysiedlenia Dzieci Zamojszczyzny przez okupanta niemieckiego, czwarty to mogiła z 2002 r., w której złożono kości z cmentarza przykościelnego odkopane w czasie zewnętrznych prac remontowych fundamentów świątyni. Część parkanu otaczającego świątynię zaadaptowano w 2000 roku na drogę różańcową: 15 stacji i kaplicę z figurą NMP z Nazaretu. Teren cmentarza przykościelnego porasta kilkanaście drzew. Są to głównie lipy, kasztanowce i jesiony. 

Kościół jest orientowany, frontem skierowany na zachód, składający się z prostokątnej nawy z węższym nieco prezbiterium, zamkniętym półkoliście. Po obu stronach prezbiterium  znajdują się prostokątne pomieszczenia skarbca i zakrystii. Przy drugim przęśle nawy głównej zostały usytuowane kwadratowe kaplice boczne, nad wejściem do świątyni chór muzyczny dostępny klatką schodową z żeliwnymi, krętymi schodami. Świątynię wzniesiono z cegły i otynkowano. Jest to budynek jednokondygnacyjny, bezwieżowy. Przykryty został stropem płaskim, skarbiec i zakrystia sklepieniem krzyżowym. Dach budowli jest dwuspadowy, nad zakrystią i skarbcem pulpitowy, w całości pobity blachą. Elewacja frontowa trójdzielna, dwukondygnacyjna, została rozczłonowana boniowanymi pilastrami podtrzymującymi belkowanie z kostkowym gzymsem. W jej przyziemiu, na osi budynku, znajdują się prostokątne dwuskrzydłowe drzwi wejściowe, osłonięte daszkiem okapowym, nad nimi okno o arkadowym wykroju, natomiast w osiach bocznych na obu kondygnacjach zastosowano konchowe nisze. Szczyt elewacji frontowej jest trójkątny, zwieńczony krosnem na sygnaturkę i ażurowym krzyżem. 

Wewnątrz świątyni ściany nawy są rozczłonowane pilastrami, prostokątne okna zamknięte półkoliście, chór wsparty na dwóch filarach. W ołtarzu głównym świątyni, wykonanym w latach 1935-1937, znajdują się  dwa obrazy: Matki Boskiej Szkaplerznej z wieku XVII i św. Mikołaja z XVIII wieku. Ołtarz boczny w  kaplicy po lewej stronie wejścia  zdobi obraz św. Józefa, a po prawej obraz nawrócenia św. Pawła. W ołtarzach bocznych nawy głównej znajdują się po lewej stronie: obraz cudu św. Walentego z 1875 r. oraz Jezusa Miłosiernego z 1996 r.; po prawej stronie - obraz św. Franciszka (1930) i św. Antoniego. Wystrój prezbiterium pochodzi z   1996 r., wykonany według projektu Andrzeja Widelskiego z Lublina. Na chórze muzycznym stoją 8-głosowe organy z końca XIX wieku. 

Dzwonnica to budynek murowany z cegły i otynkowany, założony na planie  zbliżonym do kwadratu, dwukondygnacyjny, jednownętrzowy, z wejściem w elewacji północnej. Jego bryła jest zwarta, zwężająca się nieznacznie ku górze, nakryta niskim dachem namiotowym, zwieńczonym iglicą zakończoną kulą i metalowym krzyżem. Dach został pokryty blachą. Elewacje są dwukondygnacjowe, jednoosiowe, z profilowanym międzykondygnacyjnym gzymsem okapikowym. Zostały opracowane analogicznie. Naroża parteru  są boniowane, a ściany rozczłonowane prostokątnymi leżącymi płycinami. W górnej kondygnacji naroża zostały ujęte boniowanymi pilastrami, a ściany przeprute otworami okiennymi zamkniętymi półkoliście z dekoracją w postaci tynkowanych opasek  z kluczami. Elewacje wieńczy uproszczone belkowanie i wydatny, bogato profilowany gzyms. We wnętrzu budynku znajduje się konstrukcja słupowo-ramowa z drabiniastymi schodami oraz konstrukcja drewniana do podtrzymywania dwóch dzwonów, ufundowanych w latach 1957 i  1959.

Dostęp do zabytku ograniczony.

Oprac. Ewa Prusicka, OT NID w Lublinie, 22-05-2019 r.