Historia

Grabów nad Prosną wzmiankowany został po raz pierwszy w 1264 roku. W 1416 r. nastąpiła lokacja miasta na prawie magdeburskim na mocy przywileju króla Władysława Jagiełły wydanego dla kasztelana sieradzkiego Marcina Zaremby z Kalinowy. Rozwój miasta powstrzymany został w wyniku wielokrotnie dewastujących go pożarów od połowy XVI do końca XVIII wieku, kiedy nastąpiła utrata niepodległości Rzeczypospolitej, a także później, w okresie zaborów (m. in. ok. 1528, 1577, 1662 i w 1830 roku). Peryferyjne położenie Grabowa nad Prosną jako miasta granicznego Prus, a później Cesarstwa Niemieckiego zaważyło o jego dalszej stagnacji w XIX i na początku XX wieku. Dopiero odzyskanie niepodległości przez Rzeczpospolitą doprowadziło do włączenia w orbitę wpływów Grabowa jako ośrodka lokalnego miejscowości położonych na wschód od rzeki Prosny, stanowiącej od 1815 r. granicę niemiecko-rosyjską, co wznowiło i przyspieszyło rozwój gospodarczy miasta.

Pierwotny kościół wzmiankowany został w 1431 roku. Obecny kościół parafialny pw. Niepokalanego Serca NMP i św. Mikołaja, należący do najważniejszych zabytków Grabowa, został wzniesiony w latach 1662-1684 r. staraniem proboszcza Józefa Nickiego, a następnie starosty grabowskiego i kasztelana wieluńskiego Wojciecha Urbańskiego. Został uszkodzony w 1797, spalony w 1830 i odbudowany w 1870 roku. W czasie II wojny światowej Niemcy zrabowali z kościoła naczynia liturgiczne i monstrancję. Sam kościół został zamieniony na magazyn. W latach 1948-49 przeprowadzono w świątyni prace renowacyjne.

Opis

Miasto Grabów położone jest nad rzeką Prosną na historycznym szlaku łączącym pobliski Sieradz ze Śląskiem.

Kościół parafialny pw. św. Serca Najświętszej Marii Panny i św. Mikołaja położony jest na pd. wsch. od rynku. Pierwotnie barokowy, w wyniku remontów i odbudowy utracił cechy stylowe. Orientowany, murowany z cegły i otynkowany. Bazylikowy, trzynawowy z przylegającym od nawy głównej, trójbocznie zamkniętym prezbiterium, do którego od północy przylega zakrystia. Do południowej nawy bocznej jako jej przedłużenie przylega kwadratowa kaplica. Dwuspadowy płaski dach, wspólny dla nawy głównej i prezbiterium, pokryty jest dachówką. Nawy boczne oddzielone są od głównej półkolistymi arkadami wspartymi na filarach. Trójprzęsłową nawę i dwuprzęsłowe prezbiterium kryje sklepienie kolebkowe z lunetami, zdobione polichromią wykonaną w latach 1948-1949. W zakrystii sklepienie kolebkowo-krzyżowe, natomiast w kaplicy bocznej — krzyżowe. Murowany chór muzyczny jest wsparty na ostatnich zachodnich filarach nawy. Wyposażenie wnętrza zawiera m.in. barokowe ołtarze, mensę ołtarzową oraz konfesjonały.

Kościół otoczony jest cmentarzem przykościelnym, na którym m. in. wznosi się krzyż autorstwa znanego wielkopolskiego rzeźbiarza ludowego Pawła Brylińskiego (2 poł. XIX w.), współczesna dzwonnica z dzwonami ufundowanymi w 4. ćwierci XX wieku oraz współczesny krzyż misyjny. Teren cmentarza przykościelnego otoczony jest murowanym ogrodzeniem z cegły.

Kościół dostępny dla zwiedzających z zewnątrz.

oprac. Tomasz Łuczak, 16-11-2015 r.