Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

cerkiew pw. Przemienienia Pańskiego - Zabytek.pl

cerkiew pw. Przemienienia Pańskiego


cerkiew 1990 - 1994 Grabarka

Adres
Grabarka

Lokalizacja
woj. podlaskie, pow. siemiatycki, gm. Nurzec-Stacja

Źródło pod Górą Grabarką było od XVIII w.celem pielgrzymek najpierw ludności unickiej, a następnie prawosławnej.

Obecnie cerkiew na Grabarce jest największym prawosławnym sanktuarium w Polsce. Współczesna świątynia pw. Przemienienia Pańskiego ma przede wszystkim wartość historyczną, jest bowiem swobodną rekonstrukcją XVIII-wiecznej drewnianej cerkwi, która spłonęła w 1990 roku.

Historia

Udokumentowane początki kultu na uroczysku Sumieńszczyzna (zwanym również Moszczoną lub Trościeńcem), jak pierwotnie nazywano to miejsce, wiążą się z epidemią cholery w 1710 roku. Wówczas rozpoczęły się masowe pielgrzymki do leżącego u podnóża góry źródła, którego woda miała moc uzdrawiania. Między 1710 a 1717 r. wybudowano na wzgórzu unicką kaplicę, a w 1789 r. wystawiono na jej miejscu orientowaną drewnianą cerkiew, filię parafii Siemiatycze, wykorzystując do budowy drewno z rozebranej cerkwi z Mielnika. W 1839 r., po kasacie unii, świątynia przeszła na własność duchowieństwa prawosławnego. W latach 1884-1895 przeprowadzono gruntowny remont cerkwi, polegający m.in. na wymianie fundamentu, dachu, stropów, podłóg, a także większości ściennych bali. Wówczas też powiększono jej korpus nawowy od strony zach. W okresie międzywojennym świątynia służyła jako sanktuarium i cerkiew cmentarna. W 1963 r. Jerzy Nowosielski i Bolesław Oleszko pod kierunkiem prof. Adama Stalony-Dobrzańskiego pokryli jej ściany wewnętrzne polichromiami. W 1990 roku cerkiew pw. Przemienienia Pańskiego została podpalona. Odbudowano ją już jako murowaną w latach 1990-1998.

Opis

Cerkiew usytuowana jest na zalesionym wzgórzu położonym ok. 1 km na pd.-wsch. od wsi Grabarka, otoczona setkami krzyży wotywnych przyniesionych przez pielgrzymów. Orientowana. Architektura współczesna.

Cerkiew założona na wydłużonym rzucie. Rozczłonkowana bryła nakryta jednokalenicowym dachem o szerokim okapie, złożona z prosto zamkniętego prezbiterium, dwudzielnej nawy i dwukondygnacyjnej kruchty mieszczącej na piętrze dzwonnicę. Nawa zwieńczona wieloboczną sygnaturką z kopułą. Nad dzwonnicą i daszkiem osłaniającym wejście niewielkie kopułki na szyjach. Murowana, oszalowana, kryta blachą. Elewacje oszalowane poziomo, szczyty pionowo. Węgły obite deskami, ozdobione rytymi ornamentami. Otwory okienne i drzwiowe obwiedzione gładkimi opaskami. Wnętrze jednonawowe. Wsch. część nawy przekryta płaskim stropem na szerokiej fasecie. Ściany nawy, prezbiterium i kruchty pokryte polichromią figuralno-ornamentalną autorstwa Jarosława Wiszenki. Do wyposażenia należy współczesny drewniany ikonostas z ikonami Michała i Barbary Pieczonko.

Obiekt dostępny dla zwiedzających z zewnątrz. Otwierany w czasie nabożeństw.

Oprac. Aneta Kułak, OT NID w Białymstoku, 21-11-2015 r.

Rodzaj: cerkiew

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  betonowe

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_20_BK.62866, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_20_BK.170510