Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

cmentarz wojenny nr 4 z I wojny światowej - Zabytek.pl

cmentarz wojenny nr 4 z I wojny światowej


cmentarz 1915 r. Grab

Adres
Grab

Lokalizacja
woj. podkarpackie, pow. jasielski, gm. Krempna

Cmentarz wyróżnia się dużymi walorami kompozycyjnymi, architektonicznymi i krajobrazowymi.

Rozwiązania architektoniczne cmentarza inspirowane są budownictwem regionalnym oraz cechują się doskonałym wkomponowaniem w beskidzki krajobraz. Upamiętnia dramatyczne wydarzenia z okresu I wojny światowej.

Historia

Cmentarz wojenny Nr 4 w Grabiu zbudowany został w latach 1915-1916 przez Oddział Grobów Wojennych C. i K. Komendantury Wojskowej w Krakowie. Wchodzi w skład I Okręgu Cmentarnego „Żmigród”. Projektantem cmentarza jest słynny słowacki architekt Dušan Jurkovič, w czasie wojny kierownik artystyczny i projektant w I Okręgu Cmentarnym „Żmigród”. Pochowano tu żołnierzy ekshumowanych z pól bitewnych w najbliższej okolicy, poległych w czasie walk o przełęcze karpackie w zimie 1914/1915 r. oraz w czasie prób kontrofensywy mającej na celu uwolnienie oblężonej przez Rosjan Twierdzy Przemyśl. Na cmentarzu znajdują się groby: 106 żołnierzy austro-węgierskich z 18. pułku piechoty (dalej: pp) z Sadowej (Czechy) i Nevesinji (Bośnia i Hercegowina), 36. pp z Brunico i Villabassa (Włochy) i Mladej Boleslav (Czechy), 43. pp z Fehértemplon (ob. Bela Crkva - Serbia) i Karánsebes (Węgry), 5. pp Landwehry z Triestu (ob. Włochy), 11. pp Landwehry z Jiczina i Jaromĕř (Czechy), 27. pp Landwehry z Lublany i Gorycji (Słowenia), 3. pułku cesarskich strzelców tyrolskich z Rovereto i Triestu (ob. Włochy), 27. pp Lanndsturmu, 18. batalionu marszowego Landsturmu i 7. pułku artylerii polowej z Lublany oraz 37 żołnierzy rosyjskich, m.in. z 191. largo-kagulskiego pp z 48 Dywizji Piechoty. Cmentarz został wyremontowany w latach 1992-1995 i 2009-2010, kiedy odnowiono krzyże na mogiłach.

Opis

Cmentarz zlokalizowany jest na szczycie wzniesienia, przy polnej drodze ok. 200 m na północny-zachód od drogi wojewódzkiej nr 992 z Jasła do Nižnej Polianki na Słowacji, ok. 800 m od skrzyżowania dróg w Grabiu, 1,5 km od granicy państwowej. Powierzchnia cmentarza: ok. 0,18 ha.Cmentarz założony jest na planie czterolistnej koniczyny, w którą wpisano kwadrat. Zrealizowany został w postaci uproszczonej w stosunku do projektu Dušana Jurkoviča. Otoczony jest ogrodzeniem z wału ziemnego oblicowanego kamieniem. Wejście w południowo-wschodnim narożniku kwadratu przez bramę kamienną złożoną z dwóch masywnych słupów i trójkątnego zadaszenia z dużych, płaskich bloków. W szczycie zamocowany jest niewielki krzyżyk kamienny. Wejście zamykane jest dwuskrzydłową furtką drewnianą. Elementem centralnym jest drewniana, strzelista kaplica - gontyna na wysokiej, kamiennej podmurówce ustawionej na szerszej, niskiej podstawie. Gontynę wieńczy duży, drewniany krzyż przykryty trójkątnym daszkiem z blachy. Po 3 mniejsze krzyże z daszkami zamocowano w dolnej części gontyny, na trzech połaciach przydachów. Gontyna Na frontowej ścianie podmurówki zamocowana jest trójkątna, kamienna tablica z inskrypcją o treści: „WOLLT IHR DIE OPFER WÄGEN DIESES KRIEGES: ZU RUHM UND EHRE IN DIE ANDRE SCHALE DIE NEUGEBURT DER VÖLKERSEELE - UND DAS YERLORENE FEDERT LEICHT EMPOR!”. W tłumaczeniu: „Jeśli ważyć chcecie ofiary tej wojny: Do chwały i honoru na drugiej szali dołóżcie jeszcze odrodzoną duszę narodu - a szala z tym co utracone i tak lekko”. Od strony pn.-wsch. i pd.-zach. podmurówki gontyny znajdują się tablice w języku polskim i niemieckim poświęcone fundatorom remontu cmentarza. 31 zbiorowe i 53 indywidualne mogiły rozmieszczone są na wprost wejścia, w czterech półkolistych częściach oraz w dwóch narożnikach cmentarza. Na mogiłach ustawione zostały zrekonstruowane modrzewiowe krzyże z daszkami i tabliczkami z nazwiskami, stopniem wojskowym oraz przynależnością do konkretnego oddziału lub tylko z narodowością pochowanych żołnierzy. Cmentarz otaczają drzewa liściaste - samosiejki.

Obiekt dostępny dla zwiedzających. Znajduje się na Szlaku frontu wschodniego I wojny światowej oraz w pobliżu turystycznego szlaku w kolorze niebieskim.

Oprac. Adam Sapeta, OT NID w Rzeszowie, 20.08.2014 r.

Rodzaj: cmentarz

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_18_CM.1686, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_18_CM.53399