kościół filialny pw. św. Katarzyny - Zabytek.pl
Adres
Gościeszowice
Lokalizacja
woj. lubuskie, pow. żagański, gm. Niegosławice
Wewnątrz cenny ołtarz z 1505 r.
Historia
Kościół wzniesiono pod k. XIII w. Pierwotnie tworzyły go nawa i prezbiterium. W późnym średniowieczu do pd. ściany nawy dobudowano wieżę. W XVI w. wzbogacano wystrój i wyposażenie świątyni: w 1505 r. wstawiono ołtarz nieznanego artysty, od tego dzieła nazywanego Mistrzem Ołtarza z Gościszowic, w 1592 z fundacji rodziny von Kittlitz wykonano chór muzyczny. Podczas rozbudowy przeprowadzonej w XVII w. dostawiono zakrystię, drewniane kolebkowe sklepienie w prezbiterium zamieniono na polichromowany strop, przekształcono okna i zamurowano pierwotne wejście w pd. ścianie prezbiterium. Prawdopodobnie również wówczas otynkowano elewacje. W 2. poł. XVII w. dostawiono kaplicę grobową rodu von Kittlitz. Po II wojnie światowej kościół kilka razy remontowany. Podczas tych prac m.in. wymieniono pokrycie dachu zastępując gont blachą a później dachówką, oczyszczono z tynków elewacje, odnowiono wnętrza, a w miejscu zlikwidowano cmentarza założono trawnik.
Opis
Kościół znajduje się w środkowej części wsi, po północnej stronie głównej drogi, przy rozjeździe prowadzącym w kierunku Suchej Dolnej. Zajmuje centralne miejsce trawiastego placu otoczonego kamiennym murem, w którym umieszczono dwie bramy. Jest budowlą gotycką, orientowaną, jednonawową. Do nawy przylega od wschodu prezbiterium, od południa wieża, od północy kaplica, od północy do prezbiterium - zakrystia. Wszystkie, z wyjątkiem kwadratowej w rzucie wieży, założono na planie prostokątów.
Nawa oraz niższe i węższe od niej prezbiterium są nakryte wysokimi dachami dwuspadowymi. Prostopadłościenna, masywna wieża, zwieńczona jest ośmiobocznym hełmem. Ostatnia, węższa kondygnacja wieży jest oddzielona od niższych partii czterospadowym daszkiem. Nad kaplicą i zakrystią założono dachy pulpitowe. Kościół, z wyjątkiem ceglanej kaplicy, zbudowano z kamieni polnych i rudy darniowej. Górne piętro wieży wykonano z drewna. Kaplica jest otynkowana, pozostałe ściany maja lico kamienne. Dachy kryte są dachówką karpiówką układaną w koronkę. Wyjątek stanowi wieża, którą pokryto blachą. Elewacje artykułowane są jedynie otworami okiennymi i drzwiowymi. Część okien zachowała wykrój łuku ostrego, część zamknięto łukiem odcinkowym. Umieszczone są w głębokich, otynkowanych wnękach. W ścianach wieży oraz w zach. ścianie korpusu głównego zachowały się okna szczelinowe. Wejścia do świątyni prowadzą przez dwa portale ostrołukowe - pierwszy w elewacji zachodniej, drugi w południowej elewacji wieży. Wewnątrz zachował się ostry łuk tęczowy. Stropy nad nawą i prezbiterium są polichromowane. Najcenniejszym elementem wyposażenia jest późnogotycki pentaptyk z 1505 r. pochodzący z warsztatu Mistrza Ołtarza z Gościszowic. W centralnej części ołtarza umieszczone są rzeźbione figury Madonny z Dzieciątkiem, św. Katarzyny i Małgorzaty, na awersach skrzydeł bocznych figury świętych, na rewersach malowane sceny z legendy o św. Katarzynie Aleksandryjskiej. Zachowała się empora organowa z 1593 r., barokowa ambona i rokokowe sakramentarium. Na ścianach zawieszono płyty nagrobne pochodzące z XVI-XVII w.
Obiekt dostępny dla zwiedzających, możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu.
Oprac. Anna Jackiewicz, OT NID w Zielonej Górze, 10.12.2014 r.
Rodzaj: kościół
Styl architektoniczny: gotycki
Materiał budowy:
kamienne
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_08_BK.28505, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_08_BK.114195