Był przedmiotem badań historyków sztuki, począwszy już od lat 80. XIX wieku. Obecnie pozostając w stanie daleko posuniętej ruiny ma głównie wartości historyczne.

Historia i opis

Dobra lenne Ratschinhof wymienione były po raz pierwszy w roku 1341 i pozostawały w posiadaniu lokalnego rycerstwa a później szlachty. Po 1482 r. przejęte zostały przez linię rodziny von Ratschinów, a jej przedstawiciele - Friedrich von Raczin zwany Wottig lub jego syn Georg zbudowali renesansowy dwór, później, w 1573 r., przebudowany. Ostatecznie budynek ukształtowany został na planie prostokąta jako trójdzielny, z centralnie usytuowaną, przelotową sienią flankowaną dwutraktowymi członami. Do jego tylnej części dostawiono ryzalit. Główny korpus dworu nakryto dwoma równoległymi dachami dwuspadowymi. Jeden taki dach założono nad ryzalitem. Elewacje przepruto osiami pojedynczymi lub grupowanymi w pary. Okna ujęto fascjowymi, kamiennymi obramieniami z prostymi gzymsami nadokiennymi, a otwór wejściowy - kamiennym portalem z datą 1573 i z dekoracją z rozet oraz ze zwierciadlanych boni. Elewacje szczytowe zwieńczono ozdobnymi, dwukondygnacjowymi szczytami z architektoniczną artykulacją, renesansowymi, ale jeszcze z odniesieniami do późnego gotyku. Taki charakter miały bartyzany na skrajach szczytów głównego korpusu dworu, nadwieszone, narożne wieżyczki z kluczowymi strzelnicami dla ręcznej broni palnej. Ponadto elewacje ozdobiono późnorenesansowym sgraffitem architektonicznym (bonie o zróżnicowanych formach), ornamentalnym i figuralnym, tworzonym m.in. przez takie motywy, jak np. wić roślinna i przedstawienia figuralne, w tym delfiny i putta. Dekorację tę skupiono przede wszystkim wokół okien, u podstawy szczytów i na elewacjach szczytów. Wnętrza dworu nakryto sklepieniami i stropami. Nad sienią przyziemia założono sklepienie kolebkowe z lunetami i z dekoracją naśladującą bezżebrowe sklepienie gwiaździste. Inne wnętrza parteru nakryto sklepieniami kolebkowym z lunetami i kolebkowym, wielolunetowym naśladującym sklepienie sieciowe. Piętro nakryto stropami, i tu nad sienią założono strop belkowy z podciągiem. Natomiast reprezentacyjne wnętrze w przednim trakcie nakryto renesansowym malowanym, bogato zdobionym stropem kasetonowym. W roku 1625 r., w czasie wojny trzydziestoletniej, rodzina von Ratschinów jako jedna z wielu utraciła swe włości za popieranie protestantyzmu. Zostały one odebrane przez cesarską komicję konfiskacyjną, w 1628 r. sprzedane baronom von und zu Annebergom i dołączone do gorzanowskich dóbr zamkowych. Dwór Raczyn przestał być szlachecką siedzibą i stał się administracyjnym ośrodkiem folwarku. Był remontowany tylko w niezbędnym zakresie. I zapewne w zakresie tego rodzaju prac, w 1. poł. XIX w. przebudowano też dach, wprowadzając w jego połaciach okna powiekowe. Budynku nie modernizowano stylistycznie, w związku z czym zachował renesansowe formy do 1. poł. XX w. włącznie. Po 1945 r. dwór został opuszczony i od tego czasu systematycznie ulega destrukcji. W 1954 r. nie było już dachu i części stropów I piętra, ale istniały jeszcze wówczas sklepienia przyziemia, polichromowany strop kasetonowy na piętrze oraz szczyty. Zawaliły się one przed 1959 rokiem. Obecnie dwór pozostaje w daleko posuniętej ruinie. Ma znacznie zniszczone mury obwodowe. Są zawalone ściany działowe, wszystkie sklepienia i stropy. Istnieją tylko nieliczne obramienia okienne, relikty portalu, sgraffita i wsporników wykusza w skrzydle.

Obiekt dostępny z zewnątrz, zabezpieczony ogrodzeniem.

oprac. Iwona Rybka-Ceglecka, OT NID we Wrocławiu, 2-07-2015 r.