Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych - Zabytek.pl

kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych


kościół XV w. Górki Wielkie

Adres
Górki Wielkie, Pod Zebrzydkę 4

Lokalizacja
woj. śląskie, pow. cieszyński, gm. Brenna

Kościół późnogotycki, o bardzo małej skali przekształceń.

Historia

Parafia w Górkach Wielkich wspomniana była w rejestrze świętopietrza archiprezbiteriatu opolskiego w 1447 r. Prezbiterium i węższe części nawy kościoła pochodzą z XV w. W XIV w. istniała w Górkach Wielkich kaplica modlitewna i skromny kościół. Na jego dzwonnicy wisiał spiżowy dzwon „Bonus Pastor”, który przetrwał do 1942 r., po czym wykorzystano go na potrzeby wojenne. W okresie reformacji z nakazu księcia cieszyńskiego Wacława Adama, kościół przekazany ewangelikom (1584 - 1654 r.) W 1662 r. (za czasów Henryka i Jana Góreckich) dobudowano szerszą część nawy wraz z masywniejszą kamienną wieżą. W 1779 r. odnowiony dzięki rodzinie Marklowskich. W roku 1870 reaktywowany jako parafia katolicka.

Opis

Kościół orientowany, położony na wzniesieniu po pn. str. rz. Brennica. Do kościoła od frontu (zach.) wiodą wysokie schody. Wejście na posesję kościoła poprzedzone murowana bramką z 1703 r. sklepioną krzyżowo- kolebkowo z przelotowym wejściem arkadowym i dachem namiotowym. W bramce płyty grobowe z herbami Góreckich z 1682 r. i Marklowskich z 1765 r., przeniesione w to miejsce w 1971 r. W obejściu kościoła grobowiec Erdmana Marklowskiego. Kościół ogrodzony współcześnie.

Obok kościoła na niewielkim wzniesieniu założony w 1858 r. cmentarz katolicki z kamiennym krzyżem z 1900. Wśród pochowanych m.in. pisarka Zofia Kossak; jej mąż Zygmunt Szatkowski; syn Juliusz; i ojciec Tadeusz a także pisarz ludowy Walenty Krząszcz.

Kościół, ze względu na żyjące na poddaszu nietoperze (nocek duży, podkowiec mały), wraz z bezpośrednim otoczeniem jest obszarem sieci Natura 2000 wpisanym pod nazwą "Kościół w Górkach Wielkich" (PLH240008).

Kościół późnogotycki na rzucie podłużnym, rozczłonkowanym. Od zach. wieża na planie kwadratu i dostawiona do niej poprzecznie prostokątna nawa. Prezbiterium zamknięte półkoliście. Od str. pn. do prezbiterium przylega współcześnie (1993 r.) dobudowana zakrystia. Nawa szersza i wyższa od prezbiterium. Kościół o ścianach i wieży murowanych z kamienia i ceglanych sklepieniach. Więźba dachowa drewniana o konstrukcji jętkowo- stolcowo- płatwinowej. Nawa kościoła z dachem dwuspadowym, prezbiterium wielospadowym, pokryte dachówką ceramiczną. Hełm wieży baniasty z latarnią, konstrukcji drewnianej, pokryty blachą, w dolnej partii czterostronny zegar. Posadzki z płytek ceramicznych. Schody na wieżę w grubości muru. Chór konstrukcji drewnianej wsparty na słupach. Strop nawy płaski z fasetą, pierwotnie drewniany, obecnie żelbetonowy (od 1965 r.).

Elewacje tynkowane. Fasada występująca wieżą przed lico nawy. W parterze wejście główne zamknięte odcinkowo ujęte portalem z okładziny kamiennej. Nad wejściem tablica upamiętniająca rozbudowę i remonty. Elewacje boczne nawy i prezbiterium oszkarpowane. Okna zamknięte półkoliście ze współczesnymi (1993 r.) witrażami. Od str. pn. do prezbiterium przylega piętrowa zakrystia z prostokątnymi oknami na piętrze. Od str. pd. współczesna zakrystia parterowa. Prezbiterium bez okien, zamknięte półkoliście.

Wnętrze jednonawowe poprzedzone kruchtą wieżową z żaglastym sklepieniem . W kruchcie schody kamienne na chór i wieżę i kaplica wnękowa Ave Maria. Z kruchty do nawy prowadzi kamienny portal zwieńczony półkoliście z kutą bramą. W kruchcie chrzcielnica ob. kropielnica z XVII w. fundacji Jana Góreckiego, przy niej krzyż z 1888 r. Nawa przykryta stropem płaskim z fasetą. Przy wejściu chór drewniany wsparty na słupach z XIX wiecznymi organami. Łuk tęczowy półkolisty w podniebieniu polichromowany. Za nawą węższe i niższe znacznie wydłużone prezbiterium sklepione kolebkowo z lunetami - człon kościoła z XV w. i zamknięte półkoliście. Z prezbiterium do zakrystii pn. kamienny portal późnogotycki z XVI w. z herbem Konicz Góreckich, zamknięty łukiem. Nad portalem empora. W prezbiterium klasycystyczny ołtarz z XIX w. i późnobarokowa ambona z 2 poł. XVIII w. W sklepieniu prezbiterium dekoracje stiukowe. Posadzki ceramiczne z XIX wiecznych płytek drobnowymiarowych. Ławki drewniane z XIX w. Polichromie nawy i łuku tęczowego z 1980 r. autorstwa braci Morawców.

Obiekt dostępny dla zwiedzających.

Oprac. Aleksandra Bednarska, OT NID w Katowicach, 30-11-2015 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_24_BK.94995, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_24_BK.324871