Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół klasztorny misjonarzy, ob. parafialny pw. Najświętszej Marii Panny Niepokalanie Poczętej - Zabytek.pl

kościół klasztorny misjonarzy, ob. parafialny pw. Najświętszej Marii Panny Niepokalanie Poczętej


kościół XVII w. Rataje

Adres
Rataje

Lokalizacja
woj. wielkopolskie, pow. pilski, gm. Łobżenica - obszar wiejski

Górka Klasztorna to znane miejsce kultu północnej wielkopolski, najstarsze sanktuarium maryjne w Polsce.

Barokowy kościół pw. NMP Niepokalanie Poczętej stanowi ciekawy przykład skromnej jednonawowej świątyni, wzniesionej w XVII w. dla zakonu bernardynów. W jego wnętrzu zachowało się barokowe i rokokowe wyposażenie. Kościół otoczony jest dziedzińcem odpustowym, a dalej rozciąga się „Gaj Górecki” - rozległy teren o charakterze leśno-parkowym.

Historia

Według siedemnastowiecznej kroniki konwentu Bernardynów z Górki - tzw. „Kroniki Góreckiej” - w 1079 r. w miejscu dzisiejszego kościoła jednemu z pasterzy ukazała się Matka Boska. W miejscu cudu zapewne już na pocz. XII w. wzniesiono drewniany kościół. Od 1404 r. sanktuarium znajdowało się pod opieką Augustianów, sprowadzonych tu przez właściciela pobliskiej Łobżenicy Arnolda Wałdowskiego. W 1550 r. kolejna właścicielka - wyznająca protestantyzm Urszula z Ostrorogów Krotowska - wypędziła zakonników, wkrótce też sanktuarium zostało zniszczone. W 1638 r. opiekę nad sanktuarium objęli Bernardyni, sprowadzeni tu przez dzierżawcę dóbr łobżenickich Zygmunta Raczyńskiego na mocy dekretu z 1636 r. Wcześniej Z. Raczyński odbudował zniszczony kościół i wzniósł dla zakonników drewniany klasztor. Wkrótce nastąpiła dalsza rozbudowa zespołu. W 1649 r. z fundacji Z. Raczyńskiego powstało murowane prezbiterium, ok. 1654 r. rozpoczęto budowę murowanego klasztoru. Prace przerwane zostały z powodu najazdu szwedzkiego. W 1675 r. staraniem Łakińskich wzniesiono nawę kościoła, kontynuowano też budowę klasztoru. Podstawowe prace zostały zakończone w l. 80. XVII w., w latach następnych świątynia otrzymała wystrój i wyposażenie. W 1711 r. Jan Korzbok Łącki ofiarował zakonnikom pobliski gaj. W 1728 r. kościół został konsekrowany pw. Niepokalanego Poczęcia NMP (wcześniej nosił wezwanie Nawiedzenia NMP). W 1741 r. z fundacji Jana Wałdowskiego ponad dachem powstała wieżyczka na sygnaturkę. W latach 1776-1780 przeprowadzono gruntowny remont kościoła. W 1829 r. nastąpiła urzędowa kasata zakonu. Likwidację klasztoru przeprowadzono w latach 1836-1842. W latach 1844-48 rozebrano większość zabudowań klasztornych. Kościół stał się filią parafii w Łobżenicy. W latach 1855-1857 w świątyni przeprowadzono szereg prac remontowych. Kolejny remont nastąpił po pożarze kościoła w 1907 r. W 1923 r. sanktuarium w Górce (zwanej odtąd Klasztorną) objęli Misjonarze Św. Rodziny. Zaraz po przybyciu księża uporządkowali zaniedbany kościół, znaczniejsze prace remontowe przeprowadzono w latach 30. XX w. Po II wojnie światowej Misjonarze Św. Rodziny powrócili do Górki Klasztornej. W latach 50. XX w. przeprowadzili oni szereg prac, przywracając sanktuarium jego dawną świetność. W latach 1976-1978 dokonano gruntownej przebudowy zachowanej części klasztoru, a w latach 1978-1979 odremontowano wnętrze kościoła. Projekt nowej polichromii wykonał Zygmunt Klaryska z Torunia. Od 1984 r. w sanktuarium wystawiane są Misteria Męki Pańskiej, w których bierze udział wiele tysięcy uczestników.

Opis

Kościół parafialny pw. NMP Niepokalanie Poczętej położony jest ok. 2 km na północny-zachód od Łobżenicy. Do świątyni od północy przylegają dwa skrzydła klasztorne. Po stronie południowej znajduje się założony w XVIII w., otoczony murem dziedziniec odpustowy. Na dziedzińcu znajduje się m. in. kaplica cudownej studzienki z XIX w. (odbudowana po pożarze w 1985 r.) oraz dwie kapliczki neogotyckie. Dalej, za barokową bramą rozciąga się leśny park zwany Gajem, z aleją na osi i licznymi okazami starych drzew. W jego południowej części w 2000 r. odtworzono kamienny krąg - domniemany obiekt kultu Światowida.

Barokowy kościół jest budynkiem jednonawowym, z nieco węższym, zamkniętym trójbocznie prezbiterium od wschodu i prostokątną kruchtą od zachodu. Nawę i nieco niższe prezbiterium nakrywają wysokie dachy dwuspadowe, kruchtę zachodnią - dach pulpitowy. Ponad kalenicą dachu nawy po stronie wschodniej wznosi się wieżyczka na sygnaturkę, zwieńczona baniastym hełmem z latarnią.

Kościół jest budynkiem murowanym z cegły, jego ściany zostały otynkowane. Dachy kryte są dachówką ceramiczną, dach kruchty i hełm wieżyczki na sygnaturkę - blachą. Wnętrze nawy i prezbiterium nakryte jest sklepieniem kolebkowym z lunetami i plafonami o urozmaiconych kształtach. Kruchta nakryta jest trzema przęsłami sklepień żaglastych na gurtach.

Elewacje kościoła niegdyś podzielone były prostymi pilastrami dźwigającymi fryz i gzyms koronujący (obecnie pilastry zostały zlikwidowane). Elewację wschodnią i elewację zachodnią nawy wieńczą trójkątne szczyty. Szczytowi zachodniemu, niegdyś urozmaiconemu sterczynami, obecnie nadano wykrój wklęsło-wypukły. Okna nawy zamknięte są półkoliście, okna prezbiterium - segmentowo. Główne wejście do kościoła, ujęte prostym neobarokowym portalem, znajduje się w południowej ścianie kruchty. W dolnej strefie ścian prezbiterium w zamkniętych segmentowo wnękach umieszczono szereg tablic epitafijnych.

We wnętrzu ściany podzielone zostały zdwojonymi pilastrami dźwigającymi odcinki gzymsu. Spływy kolebkowych sklepień wtopione są w ściany. Prezbiterium otwiera się do nawy szerokim, półkoliście zamkniętym łukiem tęczowym. Po stronie północnej prezbiterium, ponad przejściem do klasztoru widoczna jest loża z balkonem, otwierająca się do wnętrza półkoliście zamkniętą arkadą. W przęśle zachodnim nawy znajduje się murowany chór muzyczny o falistym parapecie, wsparty na trzech filarowych arkadach. Wnętrze ozdobione jest polichromią wykonaną w latach 1978-1979

Wyposażenie kościoła obejmuje m. in. rokokowy ołtarz główny (po 1770 r., odtworzony po spaleniu w 1907 r.), dwa barokowe ołtarze boczne przy tęczy (ok. 1700 r.), dwa rokokowe ołtarze boczne w nawie (ok. 1770 r.), W ołtarzu głównym znajduje się uznany za cudowny obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, tzw. Góreckiej, kopia pierwotnego wizerunku namalowana po 1907 r.

Obiekt dostępny dla zwiedzających. Bliższe informacje na temat sanktuarium są podane na stronie internetowej www.gorkaklasztorna.com.

Oprac. Krzysztof Jodłowski, OT NID w Poznaniu, 14.10.2014 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: barokowy

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_30_BK.164215, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_30_BK.53135