Obiekty wpisane do rejestru powstały w latach 1918-1920. Architektura kolonii mieszkalnej dawnej służby folwarcznej nawiązuje do tradycji budownictwa podcieniowego, charakterystycznego dla Wielkopolski w XVII i XVIII w. Jest elementem zespołu rezydencjonalno - gospodarczego, powiązana z nim kompozycyjnie i funkcjonalnie.

Historia

Pierwsze wzmianki o Goli pochodzą z 1301 r. W 1 połowie XIV wieku należała do komesa Mikołaja, właściciela Gostynia. Do XVI wieku pozostawała w rekach rodziny Golaskich. Następnie była w posiadaniu Zadorskich, Olszewskich i Ulatowskich, od których około połowy XVIII w. posiadłość przeszła w ręce Radolińskich herbu Leszczyc. W latach 80. XVIII w. Jan Radoliński podkomorzy wschowski, rozpoczął budowę nowej okazałej barokowej rezydencji ukończonej dopiero przez następnych właścicieli na początku XIX w. W 1801 Ignacy Radoliński, sprzedał posiadłość w Goli staroście kościańskiemu Andrzejowi Potworowskiemu herbu Dębno. Potworowski dokończył prace budowlane przy nowo wznoszonej rezydencji do 1827, nadając jej pewne cechy stylowe klasycystyczne. Dobudowano wówczas okazały sześciokolumnowy portyk, zdemontowany w czasie przebudowy na przełomie XIX/XX w. Wejście główne zwieńczono wówczas neobarokowym szczytem z herbem Dębno Potworowskich oraz dostawiono przybudówkę od wschodu. W posiadaniu Potworowskich posiadłość pozostawała do 1939 r. Ostatnim przed 1939 r. właścicielem posiadłości był Edward Potworowski.

Kolonia budynków mieszkalnych dawnej służby folwarcznej jest najpóźniej ukształtowanym elementem założenia pałacowo-folwarcznego miejscowości Gola, Powstała w I ćw. XX w.

Opis

Kolonia budynków mieszkalnych dawnej służby folwarcznej usytuowana jest na przedłużeniu wiejskiej drogi, tzw. zapłocia, na zachód od części rezydencjonalno - gospodarczej połączona z nią korytarzem widokowym. Budynki usytuowane są po obu stronach drogi. Założone na rzucie prostokąta, jednokondygnacyjne, z użytkowym poddaszem, zwrócone kalenicą równolegle do drogi, dwutraktowe, podcieniowe. Ściany budynków murowane, z cegły, otynkowane. W elewacjach frontowych, na osi symetrii dwu, trzy i czteroprzęsłowe drewniane podcienie (w budynku z 1920 r. również podcienie narożnikowe), wsparte na drewnianych, nieznacznie profilowanych slupach, wzmocnionych drewnianymi, profilowanymi mieczami Na osiach podcieni prostokątne otwory okienne z ceglanymi podokiennikami. Podobne otwory na pozostałych osiach. Całość nakrywają dachy dwu- i czterospadowe oraz dwuspadowe naczółkowe, kryte dachówką karpiówką, z kalenicą krytą gąsiorami. W połaciach dachów okna powiekowe, w szczytach trójpołaciowe wystawki. Wysunięte okapy dachów wsparte na drewnianych, profilowanych kroksztynach.

Dostępny z zewnątrz, mieszkania prywatne.

oprac. Beata Marzęta, OT NID w Poznaniu, 22-10-2015 r.