Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

zespół kościoła parafialnego pw. Najświętszego Zbawiciela - Zabytek.pl

zespół kościoła parafialnego pw. Najświętszego Zbawiciela


kościół 1722 r. Głotowo

Adres
Głotowo, 38

Lokalizacja
woj. warmińsko-mazurskie, pow. olsztyński, gm. Dobre Miasto - obszar wiejski

Barokowy zespołów pielgrzymkowych na Warmii (na obszarze historycznego dominium warmińskiego), jedno z grupy nowożytnych warmińskich sanktuariów pielgrzymkowych.

Przykład architektury warmińskiego baroku ceglanego. Założenie architektoniczne o dużych wartościach historycznych, naukowych i artystycznych. Cenne wyposażenie wnętrza.

Historia

Parafia w Głotowie istniała co najmniej od 1312 r., przywilej lokacyjny wieś otrzymała w 1313 r. od biskupa warmińskiego, Eberharda z Nysy. Przejściowo była siedzibą kapituły kolegiackiej (l. 1343-1347), przeniesionej następnie do Dobrego Miasta. Już w 1 poł. XIV w. kościół w Głotowie stał się celem pielgrzymek w związku z cudownym odnalezieniem hostii. Według przekazów, zanotowanych w 1347 r., hostię zakopano, by uchronić ją przed profanacją w czasie najazdu litewskiego. Miejsce ukrycia wskazały woły, przyklękając tam w czasie orki. W związku z tym, że przeniesioną do kościoła hostię odnajdywano ponownie w polu, w miejscu odnalezienia, tam też przeniesiono lokalizację kościoła. W przekazach o odnalezieniu hostii odnajdujemy motywy często wiązane z tego typu cudami: nadzwyczajne zachowanie zwierząt a także cudowny przedmiot powracający na miejsce, gdzie ma powstać kościół. Przywilej lokacyjny został odnowiony w 1362 r. Kult Najświętszego Sakramentu rozwijał się nieprzerwanie. W czasach nowożytnych dotychczasowa świątynia nie mieściła już wiernych. W 1722 r. bp Teodor Andrzej Potocki poświęcił kamień węgielny, a 24 lipca 1726 r. bp Krzysztof Andrzej Szembek konsekrował ukończoną budowlę ku czci Najświętszego Zbawiciela i św. Floriana. Budowę przeprowadzono prawdopodobnie według projektu Jana Krzysztofa Reimersa z Ornety (zm. w 1720 r.). Ok. poł. XVIII w. wzniesiono murowane kaplice w narożach czworokątnego dziedzińca wokół kościoła, otoczonego murem. W 1854 r. wieża kościelna uzyskała nowy hełm, w 1875 r. wykonano polichromie wnętrza świątyni, w 1877 r. powstały nowe przeszklenia witrażowe dla okien nawy. W Głotowie do dziś obserwujemy stały ruch pątniczy. W l. 1878-1894 na wschód od kościoła powstało rozległe założenie kalwaryjne; obok kultu eucharystycznego znaczenia nabrał kult Męki Pańskiej.

 

Opis

Zespół sakralny w Głotowie znajduje po północnej stronie drogi biegnącej przez wieś. Wokół kościoła czworoboczny dziedziniec otoczony murem, z kaplicami w narożach. Za murem pn. teren opada w dół ku wąwozowi strugi Kwieli, która przecina również teren kalwarii. Kościół murowany, orientowany, na rzucie wydłużonego prostokąta, z czteroprzęsłowym korpusem i nieznacznie węższym prezbiterium, z wieżą na planie kwadratu od zachodu. Przed wejściem południowym kruchta. Kościół o wysokiej, dość smukłej bryle nakrytej dachami dwuspadowymi; narożniki korpusu zaokrąglone. Elewacje w całości opracowane w cegle licowej, artykułowane narożnymi pilastrami i obiegającym całość gzymsem międzykondygnacyjnym i podokapowym. Okna w dwóch rzędach, prostokątne, zamknięte łukiem odcinkowym. Obramienia okien, płyciny, fryz i gzyms podokapowy tynkowane. Elewację wschodnią wieńczy dekorowany płycinami szczyt o falistym wykroju. Wieżę zachodnią nakrywa hełm z przeźroczą latarnią na planie wielobocznym; chorągiewka na niej nosi datę 1724, na sygnaturce nad prezbiterium - 1723. We wnętrzu nawie głównej towarzyszą rzędy bocznych kaplic, nad nimi znajdują się skomunikowane ze sobą empory. Wnętrze o dopracowanych podziałach architektonicznych, podkreślonych w części prezbiterialnej - pary pilastrów podtrzymują belkowanie, na którym wspiera się sklepienie kolebkowe z lunetami. W kościele zachowało się wyposażenie późnobarokowe, m.in. ołtarz główny z 1726 r., wykonany przez Jana Kruegera z Królewca (w polu środkowym wcześniejszy obraz Ostatniej wieczerzy z 1672 r.) i dwa ołtarze boczne poświęcone w 1741 r., ambona wykonana ok. 1730 przez przez Wojciecha Reibenschu z Lidzbarka Warmińskiego, chrzcielnica z ok. 1730 Hermana Katenbringka z Dobrego Miasta, stalle barokowe z tablicami inskrypcyjnymi, namalowana ok. 1730 kopia fromborskiej Św. Anny Samotrzeć Bartłomieja Strobla. Warto wspomnieć przykłady wyposażenia z XIX w.: obraz św. Jana Chrzciciela, płótno Chrystus między świętymi Janami z 1819 Gerarda von Kuegelgen, witraże o programie typologicznym odnoszącym się do Eucharystii jako uobecnienia ofiary krzyżowej Chrystusa zapowiedzianej m.in. przez ofiary Starego Testamentu. Zespół witraży wykonał Christian Rings z Kolonii. Kaplice narożne dziedzińca kościelnego na planie kwadratu, zwieńczone hełmami z latarniami, tynkowane; wewnątrz zachowały się stoły ołtarzowe. Dziedziniec obwiedziony jest biegnącym między kaplicami murem, z bramami od strony wsch. i zach. i przejściem do kruchty.

Dostęp do zabytku ograniczony. Dziedziniec dostępny. Kościół użytkowany, poza godzinami liturgii zamykany. Kaplice zamknięte.

Oprac. Joanna Piotrowska, OT NID w Olsztynie, 15.10.2014 r.

Rodzaj: kościół

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_28_ZE.46931, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_28_ZE.23196,PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_28_ZE.23211