Założenie wyróżnia swobodna, naturalistyczna kompozycja zieleni, jednorodna stylistycznie , choć zróżnicowana formą architektura kaplic oraz ich wystrój stanowiący interesujący przykład XIX-wiecznej sztuki sakralnej.

Historia

Głotowo to wieś założona w 1313 roku, z pielgrzymkowym kościołem p.w. Najświętszego Zbawiciela (1772 -1726) związanym z kultem Bożego Ciała. Obok kościoła w malowniczym, częściowo sztucznie ukształtowanym jarze rzeki Kwieli położona jest Kalwaria Warmińska, pochodząca z 2 poł. XIX w. Pomysłodawcą i inicjatorem przedsięwzięcia był mieszkaniec Głotowa Jan Merten, który w 1860 r. zakupił i podarował kościołowi 7 ha ziemi jako teren pod budowę Drogi Krzyżowej, po powrocie z pielgrzymki do Ziemi Świętej. Ukształtowanie terenu nawiązuje do topografii jerozolimskiej. W latach 60. i 70. XIX wieku wykonywano projekty związane z architekturą poszczególnych stacji i formowaniem idei przestrzennej. Uroczyste rozpoczęcie prac budowlanych nastąpiło w lipcu 1878 roku, budowa prowadzona etapami trwała do roku 1894. Pracę rozpoczęto od wzniesienia ostatnich 3 kaplic (XII - XIV), które wybudowano na ściętym wierzchołku wzgórza, symbolicznej Golgocie oraz wytrasowania alei prowadzącej na wzgórze. Ten etap zakończyło sprowadzenie ok. 1880 r. figur stanowiących wyposażenie wybudowanych kaplic, wykonanych w monachijskim zakładzie sztuki sakralnej Franza Meyera. W drugim etapie, w latach 1880-1894 kontynuowano formowanie dna wąwozu, trasowano główną aleję wzdłuż wąwozu, wytyczano i wykonywano ścieżki spacerowe i mostki, budowano i wyposażano kolejne kaplice. Jako ostatnie wybudowano stacje I.-V., które mają też najskromniejsze formy architektoniczne. Otoczeniu Drogi Krzyżowej nadano charakter parku leśnego z otwartymi wnętrzami na dnie wąwozu, komponowanymi grupami drzew podkreślającymi lokalizację kaplic, ze ścieżkami spacerowymi wzdłuż rzeki połączonymi mostkami i polaną z fontanną. Ukończoną całość konsekrował 18 maja 1894 roku biskup warmiński Andrzej Thiel. W 1927 roku kalwarię remontowano i konserwowano, przy wejściach do kaplic założono też metalowe, ozdobne kraty. W okresie międzywojennym wzniesiono dwie dodatkowe kaplice: Ogrójec oraz kaplicę Matki Bożej z Lourdes ze źródłem. Po 1945 roku drobne prace konserwatorskie i naprawcze wykonywano w latach 50. I 80. XX w., kompleksowe prace rozpoczęto w ostatniej dekadzie.

Opis

Kalwaria Warmińska usytuowana jest w centrum wsi Głotowo, w bezpośrednim sąsiedztwie kościoła, zajmuje 7 ha powierzchni. Położona w częściowo sztucznie ukształtowanym, porośniętym starodrzewem wąwozie rzeki Kwieli składa się z 14 kaplic z naturalistycznymi przedstawieniami stacji Drogi Krzyżowej oraz wzniesionych później Ogrójca i Groty Matki Bożej z Lourdes. Kaplice Drogi Krzyżowej usytuowane są wzdłuż alei, prowadzącej w początkowym odcinku (stacje i - VI) dnem wąwozu wzdłuż rzeki, później (od stacji VII) wspinającym się ostro serpentyną na wzgórze Golgoty. Kaplice to obiekty kubaturowe, wzniesione z cegły ceramicznej, pełnej i kamienia ciosanego, o zróżnicowanych architektonicznie, choć mieszczących się w tej samej stylistyce neogotyckiej, formach. Dominantą zespołu jest największa ze wszystkich kaplica XII, położona na szczycie wzniesienia, założona na rzucie prostokąta, z oszkarpowanym korpusem. Kaplice nr I, II, III, V założone są na rzucie kwadratu z niewielką apsydą (poza kaplicą II bez apsydy), budowane w znacznym stopniu przy użyciu kamienia; kaplice IV, X, XI założone na rzucie sześcioboku, pozostałe na rzucie prostokąta. Dachy kaplic VI, VII, XII, XIII i XIV o pokryciu ceramicznym, pozostałe dachy kryte blachą cynkową. Wszystkie kaplice są sklepione, w pierwszych pięciu proste sklepienia klasztorne lub kolebkowe, w XII kolebka z gurtem jarzmowym, w pozostałych sklepienie krzyżowo-żebrowe. Sceny Męki Pańskiej w formie naturalistycznych, pełnoplastycznych przedstawień, pasyjnych, z rzeźbami naturalnej wielkości lub ¾ wzrostu człowieka, wykonane w większości z drewna rzadziej z kamienia, polichromowane i złocone.

Zabytek dostępny.

Oprac. Marzena Zwierowicz, 8.12.2104

Bibliografia

• Swaryczewska M., Powstanie Kalwarii Warmińskiej w Głotowie, [w:] Głotowo. 700 lat istnienia, praca zbiorowa,

  [b.m.r.w.], s. 49-67.