Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

Zespół klasztorny Kongregacji Oratorium św. Filipa Neri, Gostyń - Głogówko - Zabytek.pl

galeria zdjęć obiektu Zespół klasztorny Kongregacji Oratorium św. Filipa Neri, Gostyń-Głogówko

Zespół klasztorny Kongregacji Oratorium św. Filipa Neri, Gostyń - Głogówko

Pomnik Historii 2. poł. XVII - 1. poł. XVIII w. Głogówko

Adres
Głogówko

Lokalizacja
woj. wielkopolskie, pow. gostyński, gm. Piaski

Zespół klasztorny w Gostyniu-Głogówku został uznany za Pomnik Historii rozporządzeniem Prezydenta Rzeczpospolitej Polski z dnia 26 lutego 2008 roku.

Wybudowany dla nowo założonej w Polsce w 2. połowie XVII wieku kongregacji księży filipinów, otrzymał barokowy kształt w doskonałym, czysto włoskim wydaniu. Projekt kościoła klasztornego jest autorską repliką najsłynniejszego dzieła Baltazara Longheny, świątyni Santa Maria della Salute w Wenecji, i stanowi jedyny w Polsce import architektury dojrzałego baroku o weneckiej proweniencji. Mimo że prace nad jego konstruowaniem, wyposażaniem, jak również wznoszeniem zabudowań klasztornych trwały nadal w XVIII wieku, zespół zachował jednolity pod względem stylu, harmonijny charakter. Przejawem kulturotwórczej roli gostyńskich filipinów było nauczanie muzyki i prowadzenie kapeli klasztornej, do której członków należał w ostatniej ćwierci XVIII wieku najwybitniejszy kompozytor polskiego klasycyzmu, Józef Zeidler.

Kompozycja przestrzenna zabytkowego zespołu klasztornego oraz jego relacje z wiejskim krajobrazem okolicznych pól i sadów pozostały do dziś nienaruszone, a pełniąca nadal funkcję opiekuna miejsca kongregacja filipinów kultywuje muzyczne tradycje zgromadzenia oraz dba o podtrzymywanie historycznego znaczenia Świętej Góry jako najważniejszego sanktuarium maryjnego na terenie Wielkopolski.

Historia

Sanktuarium na Świętej Górze koło Gostynia istniało od późnego średniowiecza. W XVII wieku, wraz z nasileniem się ruchu pątniczego, pojawiła się potrzeba rozbudowy tutejszego kościoła oraz osadzenia zakonników, którzy staliby się opiekunami miejsca kultu. Wielkopolski magnat Adam Florian Konarzewski wraz z ks. Stanisławem Grudowiczem, propagatorem włoskiej szkoły duchowości zaangażowanym w zakładanie oratoriów filipińskich w Polsce, doprowadzili do powstania w 1668 roku w Gostyniu pierwszej kongregacji księży filipinów. Pierwotny projekt planowanego dla nich kościoła nie został zrealizowany na skutek śmierci fundatora. Wdowa po Konarzewskim, Zofia z Opalińskich, zafascynowana po wizycie w Wenecji tamtejszą architekturą, zamówiła nowy projekt świątyni u Baltazara Longheny. Kościół nie został ukończony za życia fundatorki. Mecenat nad budową przejęła w XVIII wieku jej pasierbica, Teofila z Leszczyńskich, która zleciła rzymskiemu architektowi Pompeo Ferrariemu zadanie nakrycia kościoła kopułą. Po zakończeniu prac, trwających w latach 1718-1731, Ferrari zaprojektował także budynek klasztorny wznoszony w okresie 1732-1748.

XVIII wiek był czasem rozkwitu gostyńskiego klasztoru. Zgodnie z charakterem duchowości filipińskiej księża dbali o rozwijanie tradycji muzyki oratoryjnej. Zbiory manuskryptów z zapisem nutowym kompozycji powstających dla potrzeb prowadzonej kapeli do dziś przechowywane są w archiwum klasztornym. W 1876 roku wskutek kasaty kongregacji przez władze pruskie filipini musieli opuścić Gostyń. Powrócili w 1919 roku, by kontynuować swoją działalność duszpasterską. Od 2006 roku Stowarzyszenie Miłośników Muzyki Świętogórskiej im. Józefa Zeidlera organizuje w Gostyniu międzynarodowy Festiwal Muzyki Oratoryjnej „Musica Sacromontana”, którego celem jest - poprzez wykonywanie muzyki dawnej na historycznych instrumentach w zabytkowych wnętrzach bazyliki o wyjątkowej akustyce - ukazywanie światu spuścizny kulturowej Świętej Góry.

Opis

W skład zespołu klasztornego gostyńskich filipinów wchodzą: kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP i św. Filipa Neri, zabudowania klasztoru, ogrody, dawny szpital oraz kaplica przy cudownym źródle. Kościół i klasztor otoczone są murem powstałym po połowie XVIII wieku, z bramami od zachodu. Świątynia wybudowana na planie centralnym ma oktogonalny korpus z przyległym od wschodu prezbiterium. Nawa nakryta jest wielką, eliptyczną w przekroju, ośmiodzielną kopułą na bębnie, zwieńczoną smukłą latarnią z kamiennymi wolutami. Obejście wokół nawy, o sklepieniach krzyżowych i kolebkowych na gurtach, prowadzi do sześciu kaplic sklepionych kolebkowo - trzech po południowej i trzech po północnej stronie - połączonych niskimi przejściami tworzącymi drugie obejście. Usytuowana od zachodu kruchta z chórem muzycznym jest dopełnieniem ośmiobocznego planu budowli. Elewacja frontowa została rozczłonkowana kolumienkami oraz ujęta wieżyczkami o blaszanych hełmach z arkadowymi prześwitami. Kaplice wokół korpusu przykryto dwuspadowymi dachami.

Wnętrze kościoła, którego rytm wyznaczają arkady o masywnych filarach z kompozytowymi kolumnami podtrzymującymi rozbudowany gzyms, ozdobione zostało stiukami i polichromią. Malowidła w kopule przedstawiające osiem scen z życia św. Filipa Neri wykonał śląski artysta Jerzy Wilhelm Neunhertz. Sceny w prezbiterium autorstwa Mikołaja Baura i Juliusza Franka ukazują życie Marii, z apoteozą na sklepieniu. Spośród wyposażenia na uwagę zasługują późnobarokowe ołtarze, dzieło Ignacego Provisore i Jana Siegwitza. W ołtarzu głównym znajduje się malowany na desce obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z 1540 roku, stanowiący obiekt kultu. Umieszczone poniżej bogato zdobione tabernakulum wykonali Tobiasz Plakwitz z Wrocławia i Johann Hagemair z Augsburga. W ołtarzach bocznych w prezbiterium po lewej stronie znajduje się gotycko-renesansowa Pieta, również otaczana kultem, po prawej - XIX-wieczny obraz św. Filipa Neri. Pozostałe elementy wyposażenia kościoła, w tym także zakrystii w postaci wyjątkowej klasy stolarki, mają charakter rokokowy.

Budynek klasztorny wzniesiony został na rzucie czworoboku, z kwadratowym wirydarzem pośrodku, w którym znajduje się XVIII-wieczna studnia. Na osi elewacji zachodniej umieszczono sień z nadbudowaną kwadratową wieżyczką, której zwieńczenie - analogicznie do wieżyczek w fasadzie kościoła - stanowi blaszany hełm z prześwitem. Wnętrza klasztoru kryją obrazy, dokumenty związane z historią miejsca, starodruki oraz zapisy nutowe utworów mistrzów baroku i klasycyzmu, w tym najcenniejsze w tym zbiorze kompozycje Józefa Zeidlera.

Objęte granicami pomnika historii dawny szpital i niewielka przydrożna kaplica także pochodzą z XVIII wieku.

 

Rodzaj: zespół sakralny i sepulkralny

Forma ochrony: Pomnik Historii

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_30_PH.8431