Zaliczana jest do nielicznej grupy kaplic Świętego Grobu, miejsc kultu Męki i Zmartwychwstania Jezusa Chrystusa. Kaplica Grobu Chrystusa w Głogówku jest unikatowym obiektem tego kilkutysięcznego miasta.

Historia

Kapliczkę „Boży Grób” wzniesiono w roku 1634. Hrabia Georg III Oppersdorff (Jerzy III) rozkazał zbudować kaplicę Bożego Grobu w Głogówku, w cztery lata po zbudowaniu w tym mieście Domku Loretańskiego umiejscawiając ją w narożu dawnego podzamcza. Po licznych przeróbkach w 1714 r. przy odnowieniu kaplicy zmieniono jej fasadę, dobudowując szczyt z wolutami. W 1882 r. po spaleniu się kaplicy odbudowano ją, ale nie odtworzono kopulastego zwieńczenia wieżyczki będącej naśladownictwem jerozolimskiego wzoru, przez co kapliczka utraciła swoje pierwotne cechy. Pomimo tych niekorzystnych zmian kapliczka w rzucie poziomym wykazuje bezpośredni związek z kaplicą Grobu Chrystusa w Jerozolimie. Tradycja budowania kaplic, naśladujących kształt jerozolimskiego kościoła Grobu Pańskiego, rozpowszechniła się w Kościele szczególnie w okresie średniowiecza. Moda na budowanie Bożych Grobów wywodzi się z Europy Zachodniej, w związku z rozwojem udramatyzowanych liturgicznych obrzędów paschalnego Triduum. Zwyczaj ten związany jest z liturgią Wielkiego Piątku, a dokładnie z obrzędem upamiętniającym złożenia Ciała Jezusa Chrystusa do Grobu.

Kaplica Grobu Bożego w Głogówku zaliczana jest do grupy osobnych kaplic, które nie są elementem większych zespołów, takich jak kalwaria. Występują one w Polsce tylko na Śląsku, zaliczane są do nich także kaplice w Potępie i Żaganiu. W 1998 roku poddano kaplicę gruntownej renowacji i konserwacji.

Nieprzypadkowo kaplica Bożego Grobu w Głogówku, zlokalizowana jest w pobliżu kościoła franciszkanów: od początku powstania była celem podróży pątników, którzy przybywali do sanktuarium Loretańskiego. W wyznaczone dni odpustowe do głogóweckiego sanktuarium nadal przybywają liczne grupy pielgrzymów i procesje z bliższych i dalszych miejscowości, które również nawiedzają kaplicę Grobu Pańskiego. Niewątpliwie przy budowie kaplicy Grobu Pańskiego w Potępie, w województwie śląskim, oddalonej ok. 18 km na pn.− zach. od Tarnowskich Gór, wzorowano się na kaplicy w Głogówku.

Opis

Kaplica usytuowana jest w narożu dawnego przedzamcza, poprzedzonym małym dziedzińcem, z dojściem od ul. Zamkowej tuż obok klasztoru franciszkanów. Murowany i otynkowany budynek o rzucie poziomym prostokąta zamkniętego wielobocznie od strony zachodniej, z elementami neogotyckimi. Wymiary zewnętrzne kaplicy to 9,45 m x 4,63, a wewnętrzne 5,70 m x 3,33 m, w tym pierwsze pomieszczenie kaplicy 3,13 m x 3,30 m; komora grobowa 2,66 m x 1,90 m. Szczyt od strony wschodniej ujęty spływami. Dach siodłowy. Na zewnątrz zamknięcie kaplicy wieńczy rząd nadwieszonych ostrołukowych arkadek, na których widoczne są ślady sgraffitowej dekoracji o motywach rozetek. Szczyt wschodni kaplicy ma formę późnobarokową. Kontrastem dla przyciemnionego, nastrojowego i małego wnętrza jest plac przed kaplicą, z którego wychodzi się na ulicę.

W jej wnętrzu znajdują się dwa pomieszczenia, mające żaglaste sklepienia jeszcze z czasów odbudowy w 1822 r. Pierwsze z nich jest znacznie przestronniejsze i ma charakter kaplicy, a jednocześnie jest też przedsionkiem. Jest ono zbudowane na rzucie prostokąta z półkulistą apsydą sklepioną hemisferycznie. Narzędzia Męki Pańskiej i dary wotywne w postaci krzyżyków zostawianych przez pielgrzymów umieszczono na północnej ścianie. Na środku pomieszczenia znajduje się kamień przywieziony z Jerozolimskiej Góry Kalwarii.

W ścianie naprzeciw wejścia znajduje się nisza z niskim wejściem do drugiej części. Przejście jest tak niskie, że aby wejść do komory, należy przeciskać się na kolanach. Komora grobowa kaplicy w Głogówku jest zbudowana na planie kwadratu. Wzorem jerozolimskiego Grobu, sarkofag, na którym spoczywa barokowa Chrystusa, umieszczony jest od strony północnej.

Kaplica jest otwarta codziennie od 7.00 do 18.00.

Oprac. Magdalena Urbaniak - Leśniak, OT NID w Opolu, 02−09−2017 r.