Wnętrze dekorowane polichromiami autorstwa Franciszka Sebastiniego.

Historia

Pierwsza drewniana budowla powstała na wzniesieniu już w 1614 roku. Wiąże się z nią legenda: w roku 1595, kiedy Jerzy Maksymilian (czyli Jerzy II) Oppersdorff nabył na własność włości głogóweckie, rozpoczął się rozkwit miasta, które ponownie zyskało na znaczeniu. Jerzy II, będący gorliwym katolikiem, był równocześnie tolerancyjny w stosunku do swoich poddanych wyznania luterańskiego.

W roku 1606 władzę w mieście objął jego syn Rudolf, który ulegając wpływom dostojników kościelnych począł nękać i zwalczać protestantów. Ich sytuacja stała się jednak naprawdę ciężka od roku 1617, kiedy brat Rudolfa Jan Jerzy (Jerzy III) odkupił od niego Głogówek. Ten żarliwy katolik pielgrzymujący między innymi do Ziemi Świętej, czy Loretto, wprowadził na swoich ziemiach powszechną wówczas zasadę „cu is regio, eius religio" („czyja władza, tego religia"). Zgodnie z tą zasadą katolicki hrabia Jerzy von Oppersdorff w roku 1626 zlikwidował w Głogówku kościół i szkołę ewangelicką. Zaczął uciskać, więzić, pozbawiać praw protestantów, którzy nie chcieli zmienić wyznania na katolickie. W efekcie, w roku 1628 postawiono im ostateczny wybór. Musieli zmienić wyznanie lub na zawsze opuścić miasto. Równocześnie, ponieważ był to rok jubileuszowy, 21 maja 1628 z miasta wyruszyła pielgrzymka pątników do Nysy. Powracających pątników witano ze śpiewem i modlitwami na ustach. 10 lipca 1628 roku grupa pielgrzymów spotkała na Glinianej Górce nie tylko witających ich katolików, ale również i protestantów, którzy musieli opuścić miasto i tu, na tym wzgórzu jeszcze raz się zatrzymali, aby odpocząć. Mimo przykrych okoliczności spotkanie ucieszyło obie grupy ludzi, którzy, choć należeli do różnych wyznań to pochodzili z jednego miasta byli tu więc krewni i znajomi. Pod wpływem wspólnych modlitw i namów, luteranie postanowili wrócić do miasta. W czasie uroczystej Mszy Świętej odprawionej wieczorem w kościele parafialnym reformaci ślubowali powrót na łono „starego" Kościoła, a na pamiątkę tej doniosłej chwili, złożono obietnicę odbywania corocznej procesji w to miejsce, w tzw. Niedzielę Cantate - czwartą niedzielę po Wielkanocy.

W roku 1638 Jerzy III (miał już wówczas tytuł hrabiowski), wzniósł na Glinianej Górce kapliczkę jako woto dziękczynne dla Mater dell’ a Grafie - Matki Bożej Łaskawej. Jednak już po pięciu latach, został on zniszczony przez wojska szwedzkie pod wodzą generała Lennarta Torstensona, („zasłużonego" niszczeniem Głogówka). Dopiero w roku 1687 kaplicę odbudował hrabia Franciszek Euzebiusz, syn Jerzego III. W roku 1755, gdy Śląsk był pod panowaniem pruskim, zakazano wspomnianych procesji. Zakaz ten zniesiono w roku 1779, wtedy też ówczesny ordynat głogówecki - Henryk Ferdynand, kazał rozebrać drewnianą kaplicę, a na jej miejscu w roku 1781 wzniósł nową, murowaną, istniejącą do dziś. Wnętrze ozdobił rokokową polichromią Franciszka Antoniego Sebastini.

W latach 1950 - 51, odnowiono kaplicę, jednak dzieło Sebastiniego zostało niemal w całości brutalnie zamalowane. Zachowało się retabulum ołtarzowe, namalowane na zachodniej ścianie w prezbiterium. Pośrodku niego znajdował się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, zwanej Matką Boską Wspomożenia Wiernych. Jej pierwowzorem jest obraz Matki Boskiej Passawskiej, malowany przez Łukasza Cranacha starszego. Po jego prawej stronie artysta umieścił postać św. Anny, a po lewej św. Joachima. Poniżej, znajduje się rokokowa mensa przeniesiona tu z kaplicy zamkowej. W nawie na prawo od wejścia znajdował się niegdyś obraz św. Anny, zastąpiony w roku 1832 obrazem św. Rocha. Były tu też: kopia obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, a także wizerunki czterech ojców Kościoła, świętego Ambrożego, Augustyna, Grzegorza Wielkiego, Hieronima. Te zaś, pochodziły z kościoła św. Mikołaja. Obecnie, te z obrazów, które nie zostały skradzione, znajdują się w kościele parafialnym. Po zakończeniu II wojny światowej wprowadzono zakaz odbywania procesji, trwający do 1989 roku. W 1999 roku zdewastowano krzyż znajdujący się po lewej stronie budowli.

Opis

Kaplica usytuowana poza miastem, po jego zachodniej stronie, na niewielkim wzniesieniu, po prawej stronie trasy między Wierzchem a Mochowem. Wolnostojąca, zwrócona prezbiterium w stronę zachodnią. Murowana, otynkowana. Prezbiterium krótkie na rzucie zbliżonym do kwadratu, węższe od nawy. Nawa podłużna z zaokrąglonymi narożnikami. Ściany na zewnątrz i wewnątrz artykułowane są pilastrami. Także i okna, które od góry zamknięte są łukiem koszowym, obwiedzione są wykonanymi w tynku ramami. Ściana frontowa ozdobiona jest niewielkim szczytem o falistej linii, ujęta po bokach kamiennymi wazonami i skośnie ustawionymi pilastrami. W zwieńczeniu znajduje się wieżyczka z podwójną banią. Szczyt ten jest wbudowany w obecne, zamknięte trójkątnie zwieńczenie ściany. Jest to prawdopodobnie spowodowane wynikiem przebudowy z XIX wieku.

Nawa nawiązuje formą do kościoła św. Mikołaja w Głogówku. Kaplica nakryta jest sklepieniem kolebkowo - krzyżowym z lunetami, wspartym na gurtach (łukach przyporowych) i pilastrach (słupach przyporowych). Wewnątrz bogata dekoracja rokokowa -autorstwa Franciszka Antoniego Sebastiniego. Na ścianie zachodniej prezbiterium polichromia, która przedstawia nastawę ołtarzową. Centrum kompozycji, otoczone przez aniołowie i putta, przeznaczone jest na ekspozycję obrazu i jest aktualnie puste. Cała scena otrzymała bogatą iluzjonistyczną i architektoniczną ramę w postaci roccailów czy wazonów z kwiatami. Na ścianie zachodniej namalowano retabulum ołtarzowe. Poniżej niego znajduje się niewielka rokokowa mensa przeniesiona z kaplicy zamkowej. Poza tym znajdują się tu: drewniany chór muzyczny na wklęsło - wypukłym parapecie i stara kuta krata w wejściu. Posadzka wykonana z marmuru.

Zabytek z zewnątrz ogólnodostępny. Od wewnątrz jedynie w przedpołudnie w drugą niedzielę maja i 15 sierpnia. Obiekt można zwiedzać w innym terminie po wcześniejszym skontaktowaniu się z parafią św. Bartłomieja Apostoła w Głogówku.

Oprac. Magdalena Urbaniak - Leśniak, OT NID w Opolu, 02-09-2017 r.