jako typowy przykład protestanckiego budownictwa sakralnego. Wnętrze dostosowane jest ściśle do wymogów liturgii protestanckiej: posiada salowy układ bez wyodrębnionego prezbiterium oraz obszerne empory będące przeciwwagą dla ambony i ołtarza, a waga głoszonych kazań została zaakcentowana przez umieszczenie ambony ponad ołtarzem.

Historia

Drewniana kaplica grobowa rodziny Gierałtowskich z przełomu XV i XVI w., od 1564 r. służąca protestantom do celów sakralnych, została w 1617 r. podniesiona do rangi kościoła filialnego. W 1694 r. miała miejsce rozbudowa kaplicy lub budowa nowego kościoła. Kolejne prace trwały w latach 1822-23 i 1889. Według Józefa Matuszczyka obecna postać kościoła została ukształtowana w 1 ćwierci XIX w., co czyni świątynię najmłodszym drewnianym kościołem ewangelickim w woj. opolskim. Z XVII. wiecznej budowli pozostała część zachodnia: chór i wieża, także polichromie nad stropem części wschodniej datowane są na XVII wiek. Od 1945 r. kościół jest użytkowany jako filia Parafii Ewangelicko - Augsburskiej w Wołczynie. Obecnie przy zabytku prowadzone są prace remontowe.

Opis

Kościół znajduje się w południowej części wsi, na prostokątnej działce cmentarnej porośniętej starodrzewiem. Na cmentarzu zachowana jest znaczna ilość zabytkowych nagrobków, w tym parę w postaci uciętego pnia. Kościół jest orientowany, na planie wydłużonego prostokąta, z wydzieloną, zamkniętą trójbocznie wschodnią częścią, pełniącą funkcję zakrystii. Od zachodu dostawiona jest wieża na rzucie zbliżonym do kwadratu. Wejścia znajdują się pośrodku dłuższych ścian oraz od strony wschodniej, przez „zakrystię”. Bryłę kościoła tworzą prostokątny masyw przykryty dachem siodłowym, z trzema połaciami nad wschodnim zamknięciem oraz okazała wieża zwieńczona wysokim, ośmiobocznym dachem zakończonym metalową chorągiewką z datą „1889”. Znacznych rozmiarów otwory okienne, zamknięte u góry łukiem płaskim, rozmieszczone są na elewacjach w dwóch rzędach, doświetlając empory i przestrzeń pod nimi. Kościół pozbawiony jest sobót i przybudówek, co nadaje prostej, funkcjonalnej bryle rys surowości. Drewniany kościół wzniesiony jest w konstrukcji zrębowej i sumikowo - łątkowej, na ceglanym podmurowaniu. Pierwotnie bez szalunku, obecnie ściany wieży pokryte są deskami w układzie pionowym, a reszta kościoła, tak jak i dachy, gontem. Wieżę wzniesiono w konstrukcji słupowej. W salowym wnętrzu część wschodnia wydzielona jest ścianą ołtarzową, za którą znajdują się zakrystia ze składzikiem na piętrze oraz schody prowadzące na ambonę, górującą ponad ołtarzem. Przy zachodniej ścianie kościoła znajduje się chór z prostą, płycinową balustradą dekorowaną malowanymi kartuszami z XVII w, oparty na ludowej rzeźbie przedstawiającej Mojżesza, pochodzącej z poł. XVII wieku. Wzdłuż ścian bocznych ciągną się empory, wsparte na ośmiu słupach, przedłużonych pod strop i pełniących także funkcję konstrukcyjną. Pod stropem, między słupami rozmieszczono ozdobnie wycinane listwy. Wnętrze kościoła nie jest skomunikowane z wieżą. Zakrystia przekryta jest stropem belkowym, składzik ponad nią posiada strop płaski, pokryty późnorenesansową polichromią z motywami kasetonów i rozet, pozostały strop płaski, dzielony listewkami nabitymi wzdłużnie na styku desek. Całe wnętrze kościoła ma kolor naturalnego drewna i pozbawione jest dekoracji malarskiej. W skład bogatego wyposażenia wchodzą m.in. ołtarz ambonowy wykonany w stylu regencyjno - rokokowym, architektoniczny, bogato zdobiony; klasycystyczno - ludowe, polichromowane organy a także kamienne płyty nagrobne oraz liczne drewniane, renesansowe epitafia. Dzwon zdobiony kartuszami herbowymi został odlany w 1694 r. w pracowni Jerzego Hellera we Wrocławiu.

Zabytek dostępny. Zwiedzanie wnętrz po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Ewa Kalbarczyk-Klak, OT NID w Opolu, 23.10.2014 r.