Historia

Dobra lokalizacja - sąsiedztwo Dworu Artusa i ratusza - sprawiła, że od średniowiecza posesja przy Długim Targu 41 należała do najbardziej atrakcyjnych w mieście. Często mieli tu swoje domy burmistrzowie i rajcy miejscy. W końcu XVI w. kamienica wchodziła w skład pomieszczeń wykorzystywanych na rezydencję króla Zygmunta III Wazy. Od 1601 r. posesja była własnością burmistrza Johanna Speimanna wykształconego, zamożnego kupca oraz mecenasa nauki i sztuki. Projekt nowego domu wykonał dla Speimanna Abraham van den Block i jego warsztat pracował przy bogatym, rzeźbiarskim wystroju fasady; budowę zakończono w 1609 roku. Od 1786 kamienica była własnością Carla G. Steffensa, bogatego kupca, właściciela firmy handlującej zbożem, a następnie (do 1918 r.) pozostawała w rękach tej rodziny. Po 1918 dom przeszedł na własność miasta, w latach 1924-25 przebudowano go na potrzeby banku. W 1945 został zniszczony, pozostały jedynie fragmenty fasady. W latach 1950-55 kamienicę odbudowano (proj. M Bajdo) wykorzystując z pietyzmem zachowane elementy (A. Łosowski - rekonstrukcja elementów rzeźbiarskich). Gruntowną renowację fasady przeprowadzono w latach 1999-2001.

Opis

Kamienica usytuowana w centralnej części Głównego Miasta, w zwartej, północnej pierzei Długiego Targu, fasadą zwrócona w stronę południową. Renesansowy wystrój elewacji frontowej nawiązuje do klasycyzującego nurtu niderlandzkiego manieryzmu. Kamienica wzniesiona na planie wydłużonego, nieregularnego czworoboku (fasada węższa niż elewacja tylna); układ wnętrza trzytraktowy, w trakcie frontowym sień, w środkowym klatka schodowa. Bryła czterokondygnacyjna, podpiwniczona, przykryta czterospadowym dachem; przed elewacją frontową przedproże z centralnie umieszczonymi schodami. Kamienica wzniesiona z cegły, w piwnicach ceramiczne sklepienia kolebkowe, na wyższych kondygnacjach współczesne stropy żelbetowe, dach kryty dachówką. Symetryczna, trzyosiowa fasada pokryta bogatą polichromowaną i złoconą dekoracją rzeźbiarską. Dekoracja - złożona z poziomych, płaskorzeźbionych fryzów i czterech rzędów pilastrów w superpozycji (od toskańskich do korynckich), z nieklasycznymi pilastrami hermowymi w najwyższej kondygnacji - tworzy przejrzystą ramę dla prostokątnych otworów okiennych. Oś środkową fasady akcentuje portal w formie półkolistej arkady z figurą personifikującą Miłosierdzie. W zwieńczeniu attyka balustradowa z posągami: Kleopatry, Edypa, Achillesa i Antygony; na szczycie dachu posąg Fortuny. Bogaty program ikonograficzny fasady dopełniają popiersia władców i bohaterów, płaskorzeźbione sceny bitewne i łacińskie sentencje. W przedprożu barokowe, płaskorzeźbione płyty balustradowe i słupki z przełomu XVII i XVIII wieku. Elewacja tylna dwuosiowa, bezpodziałowa. Wnętrze kamienicy nie było rekonstruowane; we frontowym trakcie parteru jednoprzestrzenna sień z antresolą.

Zabytek dostępny z zewnątrz.

Oprac. Krystyna Babnis, OT NID w Gdańsku, 24.10.2014 r.