Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

Poczta Polska - Zabytek.pl

Poczta Polska


budynek użyteczności publicznej 1838 - 1844 Gdańsk

Adres
Gdańsk, Plac Obrońców Poczty Polskiej 1/2

Lokalizacja
woj. pomorskie, pow. Gdańsk, gm. Gdańsk

Obiekt związany z najnowszą historią Polski i Gdańska - symbol polskości w międzywojennym Wolnym Mieście Gdańsku i pomnik bohaterstwa polskich pocztowców, którzy 1 września 1939 r.

stawili heroiczny opór niemieckim oddziałom SS i policji.

Historia

Polska poczta w Wolnym Mieście Gdańsku zaczęła działać na mocy traktatu wersalskiego od 1920 roku. W styczniu 1925 r. przy Heveliusplatz 1-2 (obecnie pl. Obrońców Poczty Polskiej) została otwarta jej trzecia placówka. Nowy urząd pocztowy (od sierpnia 1926 r. noszący oficjalną nazwę „Polski Urząd Pocztowo-Telegraficzny nr 1 w Gdańsku”) zajął północne skrzydło dawnego szpitala garnizonowego, wybudowanego w latach 1838-1844. Wcześniej, od 1630 r., znajdował się w tym miejscu dom poprawczy, otoczony w 1643 r. wysokim murem - do dziś zachował się fragment tego muru po wschodniej stronie dziedzińca poczty. Zachodnie skrzydło budynku szpitala, opartego na planie litery „L”, zajął urząd pracy (Staedtisches Arbeitsamt) i II rewir policyjny. Korytarze między obu skrzydłami zostały zamurowane. Pierwszego września 1939 r. o godz. 4.45 rozpoczął się atak hitlerowskich oddziałów na gmach Poczty Polskiej. Bohaterska garstka obrońców skapitulowała dopiero po czternastu godzinach ciężkich walk, podczas których osiem osób zginęło, a czternaście zostało rannych (w tym cztery śmiertelnie). Piątego października 38 ocalałych obrońców zostało rozstrzelanych na terenie d. strzelnic na gdańskiej Zaspie. W latach 1948-1951 budynek odbudowano i zaadaptowano na internat. Pierwszego września 1979 r., w czterdziestą rocznicę bohaterskiej obrony poczty, na placu przed budynkiem odsłonięto pomnik Obrońców Poczty Polskiej w Gdańsku, jednocześnie we wschodniej części budynku uruchomiono Muzeum Poczty i Telekomunikacji (od 2003 r. Muzeum Poczty Polskiej w Gdańsku, oddział Muzeum Historycznego Miasta Gdańska), w części zachodniej otwarto zaś Urząd Pocztowy Gdańsk 1.

Opis

Poczta Polska w Gdańsku znajduje się w obrębie Starego Miasta, na pograniczu Osieku i Zamczyska. Budynek poczty, stanowiący północne skrzydło większego gmachu, wyznacza południową pierzeję pl. Obrońców Poczty Polskiej. Obiekt o neoromańskiej formie (autor projektu nieznany), oparty na rzucie wydłużonego prostokąta, dwutraktowy, z reprezentacyjną sienią na osi. Bryła czterokondygnacyjna z poddaszem użytkowym, podpiwniczona, nakryta dachem czterospadowym, od frontu na osi ryzalit. Obiekt murowany z cegły, dach ceramiczny, więźba drewniana, stropy żelbetowe (odbudowane). Elewacje symetryczne, ceglane, dzielone poziomo gzymsami, zwieńczone dekoracyjnym gzymsem koronującym z fryzem ząbkowym. Otwory okienne i drzwiowe domknięte łukiem pełnym (wyjątkiem jest czwarta kondygnacja, niższa od pozostałych, o małych oknach prostokątnych). Elewacja frontowa (północna) piętnastoosiowa z płytkim ryzalitem na osi. Ryzalit w przyziemiu trzyosiowy, wyżej pięcioosiowy, zwieńczony trójkątnym frontonem z okrągłym okienkiem pośrodku. Na osi ryzalitu na parterze dość masywny portal o prostych, geometrycznych formach. Drzwi drewniane, dwuskrzydłowe, płycinowe, z półkolistym nadświetlem przesłoniętym dekoracyjną metalową kratą. Wszystkie otwory ryzalitu (poza czwartą kondygnacją) ujęte mocnym rozglifieniem. W partii dachu po pięć facjatek po obu stronach ryzalitu (wtórnie wprowadzone). Elewacja wschodnia trzyosiowa, na osi portal w formie zbliżonej do portalu głównego. W połaci dachu na osi jedna facjatka. Elewacja południowa jedenastoosiowa. Zachodnia część elewacji przesłonięta sąsiednim skrzydłem d. szpitala, w narożu trzykondygnacyjna wnęka z wejściem. W czwartej osi portal w formie zbliżonej do portalu głównego. W połaci dachu cztery facjatki. Wnętrza częściowo przebudowane, zmieniony rozkład pomieszczeń. Zachowały się sklepienia i filary reprezentacyjnego holu oraz - w części - stolarka drzwiowa.

Dostęp do zabytku ograniczony. Urząd pocztowy można zwiedzać w godzinach pracy instytucji (od poniedziałku do piątku w godz. 9.00-19.00), Muzeum Poczty czynne codziennie (poniedziałek w godz. 9.00-13.00 - wstęp wolny, do wtorku do czwartku w godz. 9.00-16.00, od piątku do soboty w godz. 10.00-18.00, w niedziele w godz. 10.00-16.00; ceny biletów: 1 zł - szkolny, 4 zł - grupowy, 5 zł - ulgowy, 8 zł - normalny).

Oprac. Teofila Lebiedź-Gruda, OT NID w Gdańsku, 04.08.2014 r.

Rodzaj: budynek użyteczności publicznej

Styl architektoniczny: neoromański

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_22_BK.60294, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_22_BK.304686