Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

budynek główny - Zabytek.pl

budynek główny


dwór przełom XVIII/XIX w. Gdańsk

Adres
Gdańsk, Polanki 124b

Lokalizacja
woj. pomorskie, pow. Gdańsk, gm. Gdańsk

Dwór stanowi cenny przykład podmiejskiej rezydencji z około połowy XVIII wieku.Jest jednym z najlepiej zachowanych dworów spośród siedmiu dawniej istniejących przy ul.

Polanki.

Historia

W 1631 opat oliwski Aleksander Grabiński wydał dokument, o wydzieleniu części majątku zakonnego, który od tej pory mógł użytkować Jan Wagner. Nowy gospodarz prawdopodobnie wystawił pierwszą podmiejską rezydencję wraz ze stawami i otaczającym parkiem. Jego następcami byli kolejno Michał Kallenbach, Jan von der Linde, Jan Bilar, następnie w latach sześćdziesiątych XVII wieku - Ryszard de Roy, którego rodzina gospodarowała majątkiem przez pół wieku. Pierwotnie dwór był budynkiem parterowym, konstrukcji szkieletowej, składającym się z obszernej sieni, dużej sali balowej, jadalni i pomieszczeń gospodarczych. Dzięki płynącemu ze wzgórz strumieniowi wybudowano trzy stawy oraz imponującą fontannę, a Dwór II zaczął być określany jako ,,Quellbrunn” - Krynica. Z początkiem XVIII wieku posiadłość była dzierżawiona (emfiteuza) przez Krystiana Schreibera, następnie do roku 1730 przez Aleksandra Picarda, po nim Jana Ekeln-Hülsen. Największy rozkwit majątku następuje w latach czterdziestych XVIII wieku, pod opieką gdańskiego kupca Ignacego Matthyego. Za jego czasów na fundamentach starego dworu wzniesiono nową murowaną budowlę, powstały też budynki gospodarcze, a przed frontem dworu umieszczono rzeźby alegorii czterech pór roku, wykonane przez Jana Henryka Meissnera. Od lat sześćdziesiątych XVIII wieku do początku XIX wieku majątek zarządzany był przez rodzinę Friese. Dwór został rozbudowany, dobudowano piętro, całość zwieńczono mansardowym dachem. W końcu XVIII (lub na pocz. XIX w.) wieku budowla zyskała klasycystyczny charakter. W 1827 r. obiekt nabyła Generalna Dyrekcja Królewskiego Towarzystwa Handlu Morskiego. W 1833 r. został zakupiony przez Zakład Pracy i Ubogich, dający opiekę i zatrudnienie ok. 400 pensjonariuszom, stopniowo przekształcony w dom starców (Altersheim); przy zakładzie ok. połowy XIX w. powstał cmentarz wraz z małą kaplicą. Po roku 1945 obiekt przejął Skarb Państwa, teren został przeznaczony na potrzeby jednostki wojskowej. Zespół ucierpiał w trakcie przystosowania do nowej funkcji, zarówno główny budynek dworu jak i pozostałe obiekty. W 1992 roku wojewoda gdański przekazał zabytek archidiecezji gdańskiej. Obiekt mocno zniszczony i zaniedbany przeszedł gruntowny remont. Dwór zyskał nową funkcję - Centrum Ekumeniczne, którego gospodarzem jest Zakon Sióstr pod wezwaniem św. Brygidy. 5 czerwca 1999 zabytek wizytował papież Jan Paweł II.

Opis

Dwór II obecnie jest usytuowany w drugim rzędzie ulicy Polanki, przesłonięty od strony ulicy przez współczesne budynki urzędów i szkoły.

Dwór II usytuowany jest w Gdańsku-Oliwie przy ulicy Polanki 124, zasłonięty od strony ulicy przez współczesne budynki Instytutu Pamięci Narodowej, Urzędu Probierniczego i Urzędu Miar oraz Zespołu Szkół Programów Indywidualnych. Dwór zamyka wschodni bok wewnętrznego kwadratowego dziedzińca, wokół którego zlokalizowanych jest piPo zachodniej stronie dworu znajduje się pięciu zabytkowych obiektów, zlokalizowanych wokół kwadratowego wewnętrznego dziedzińca Od zachodu otoczony jest Trójmiejskim Parkiem Krajobrazowym. Za obiektem znajduje się d. park ze stawami. Zespół składa się z pięciu budynków wpisanych do rejestru zabytków.

Budynek dworu jest dwukondygnacyjny, ma formy klasycystyczne. Wzniesiony na planie wydłużonego prostokąta, otynkowany, kryty dachem czterospadowym z lukarnami. Elewacje frontowa i tylna - symetryczne, jedenastosiowe; otwory okienne i drzwiowe domknięte wypłaszczonym łukiem odcinkowym. Fasada z boniami w osiach zewnętrznych i zryzalitowaną, trójosiową częścią środkową, zwieńczona frontonem, pod którym na fryzie umieszczone są dwie rzeźbione głowy zwierzęce. Wejście główne do budynku ozdobione portykiem z sześcioma kolumnami jońskimi, na których opiera się konstrukcja tarasu pierwszego piętra. Wnętrze stylowej sieni wyposażone jest w klasycystyczny kominek, na suficie znajdują się sztukaterie o kształcie kół z wstęgami i liśćmi laurowymi. Na pierwszym piętrze znajduje się sala reprezentacyjna z wyjściem na taras, prawdopodobnie balowa, na suficie dekoracja sztukatorska. Stolarka drzwi, okien oraz poręcze schodowe - klasycystyczne.

Budynki stojące wokół dziedzińca po zachodniej stronie dworu miały przeznaczenie gospodarczo-mieszkalne. Powstały w XVIII i na pocz. XIX wieku. Najmłodszym obiektem jest kaplica cmentarna znajdująca się w północno-wschodniej części zespołu - powstała około poł. XIX wieku na potrzeby przytułku dla ubogich.

Obecnie wewnętrzny dziedziniec zdobi fontanna gdańskiego rzeźbiarza Stanisława Radwańskiego, z grupą postaci historycznych, gdzie główną postacią jest św. Brygida Szwedzka. Zespół otacza park o powierzchni 2 ha, zachowały się w nim dwa stawy.

Obiekt dostępny dla zwiedzających.

Pałac można zwiedzać między godz. 08:00-16:00 (poniedziałek - piątek) po uprzednim kontakcie z siostrą przełożoną.

Oprac. Tomasz Zybała, OT NID w Gdańsku, 20-11-2015 r.

Rodzaj: dwór

Styl architektoniczny: klasycystyczny

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_22_BK.49581, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_22_BK.295718