dwór Bractwa św. Jerzego - Zabytek.pl
dwór Bractwa św. Jerzego
Adres
Gdańsk, Targ Węglowy 27
Lokalizacja
woj. pomorskie, pow. Gdańsk, gm. Gdańsk
Historia
Dwór został zbudowany w latach 1487-1494 przez Hansa Glothaua. Przyziemie mieściło pomieszczenie do przechowywania sprzętu strzeleckiego, piętro - reprezentacyjną salę spotkań. W 1566 r. dach budynku zwieńczono hełmem i figurą św. Jerzego. Około 1591 r. nastąpiła przebudowa obiektu - powiększono okna, otynkowano elewacje i pokryto je malowidłami. W 1647 r. bractwo kurkowe opuściło budynek, jego wnętrza przystosowano zaś na potrzeby komory kupieckiej. W 1798 r. dwór przeszedł pod zarząd miasta. Na pocz. XIX stulecia na parterze był odwach wojskowy, na piętrze funkcjonowała szkoła sztuk pięknych, dla której wysokie wnętrze piętra podzielono stropem na dwie sale. Od lat 80. XIX do pocz. XX w. budynek wielokrotnie remontowano i konserwowano, m.in. przywrócono ceglane elewacje i zamontowano kopię zdjętej wcześniej figury, przekształcono maswerki okienne, w przyległym do dworu murze obronnym osadzono szesnastowieczny portal (przeniesiony z ob. ul. Długiej). W 1945 r. zniszczeniu uległ dach, zawaliła się część ściany wschodniej, wnętrze zostało wypalone. W latach 1950-1953 budynek odbudowano i przystosowano na potrzeby Stowarzyszenia Architektów Polskich. W latach 1999-2000 przeprowadzono całościowe prace konserwatorskie (m.in. osuszenie, wzmocnienie struktury, uzupełnienie lica, zabezpieczenie kamiennego detalu). W 2004 r. przyziemie i piwnicę zaadaptowano na restaurację (Piwnica św. Jerzego).
Opis
Budynek usytuowany w południowo-wschodnim narożniku Targu Węglowego, w sąsiedztwie Złotej Bramy - głównego wjazdu do średniowiecznego Gdańska. Późnogotycki, z zastosowaniem pseudomilitarnego kostiumu charakterystycznego dla architektury flandryjskiej. Oryginalny układ przestrzenny dworu należy łączyć z nadreńskimi wieżowymi domami patrycjuszowskimi. Budynek wzniesiony na planie kwadratu w obrębie międzymurza, o zwartej dwukondygnacyjnej bryle, podpiwniczony. Namiotowy dach zwieńczony ośmioboczną wieżyczką z latarniowym hełmem i figurą św. Jerzego. Ściany murowane z cegły o układzie gotyckim, dach kryty dachówką, hełmy - blachą miedzianą. Piwnice sklepione kolebkowo, nad przyziemiem i piętrem drewniany strop. Główne pionowe podziały elewacyjne tworzą profilowane filary, które sięgając górnego fryzu, kształtują w ścianach odpowiednio cztery lub dwie głębokie wnęki, zamknięte podwójnymi łukami ze wspornikiem. Wszystkie elewacje zwieńczone krenelażem i narożnymi nadwieszonymi wieżyczkami z otworami strzelniczymi. Na poziomie przyziemia okna o różnych wykrojach (od zachodu i północy przesklepione półkoliście z profilowanym laskowaniem), na piętrze duże okna prostokątne zwieńczone kamiennym gzymsem. Elewacja wschodnia zaakcentowana centralnie nadwieszoną, cylindryczną klatką schodową. Elewacja południowa w części wschodniej przesłonięta bryłą Złotej Bramy. Układ pomieszczeń w przyziemiu wtórny, na piętrze jednoprzestrzenna sala o ścianach dekorowanych arkadowymi wnękami dwułucznymi. Oryginał szesnastowiecznej figury św. Jerzego znajduje się w Muzeum Narodowym w Gdańsku.
Dostęp do zabytku ograniczony. Obiekt dostępny z zewnątrz oraz na poziomie przyziemia i piwnicy - restauracja.
Oprac. Krystyna Babnis, OT NID w Gdańsku, 14.07.2014 r.
Rodzaj: budynek użyteczności publicznej
Styl architektoniczny: gotycki
Materiał budowy:
ceglane
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_22_BK.52898, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_22_BK.313636