Zabytek reprezentuje typ wiejskiego budownictwa mieszkalnego o okazałych gabarytach i umieszczonym na elewacji frontowej wydatnym i zazwyczaj dekoracyjnie opracowanym podcieniem. Dom w Gdańsku-Lipcach należy do najwcześniejszego, tzw. pierwszego typu żuławskiego domu podcieniowego - z podcieniem przy krótszym boku. Obiekt jest najstarszym zachowanym tego rodzaju budynkiem w regionie.

Historia

Budynek wzniesiono w dawnej wsi Lipce (Lipicz, niem. Guteherberge), obecnie południowej dzielnicy Gdańska. Lipce stanowiły niegdyś wieś włościańską, położoną kilka kilometrów od Gdańska, przy trakcie tczewsko-gdańskim. Wieś była wzmiankowana w dokumentach już w XIV wieku. W XIX w. liczyła 1735 mórg gruntu, 20 włościan i 368 mieszkańców. Dom przy obecnym Trakcie św. Wojciecha 297 został zbudowany prawdopodobnie w 1. poł. XVII w. (według niektórych badaczy - w 2. poł. XVI w.) i należał do zamożnego chłopa. Budynek był wielokrotnie remontowany i konserwowany, m.in. w 1933 i 1960 r. oraz w 1. dekadzie XXI w. (od 2003 roku).

Opis

Budynek położony w gdańskiej dzielnicy Lipce, usytuowany po wschodniej stronie Traktu św. Wojciecha (stanowiącego odcinek drogi krajowej Gdańsk-Tczew), bezpośrednio przy chodniku i jezdni. Obiekt wolno stojący, ulokowany na bardzo małej działce, szczytowo w stosunku do ulicy. Wzniesiony w konstrukcji ryglowej - fachy pierwotnie wypełnione strychułami, ob. cegłą, otynkowane. Szczyt tylny (wschodni) oszalowany deskami. Budynek założony na rzucie prostokąta, dwukondygnacyjny, kryty dwuspadowym dachem mieszczącym dwukondygnacyjne poddasze. Na całej długości elewacji frontowej (szczytowej, zachodniej) dziewięciosłupowy podcień drewniany, w którym półkoliście zaciosane miecze tworzące formę arkad. Ponadto na elewacji frontowej bogato profilowane czoła belek podcienia i gzymsu pod szczytem. Wszystkie elewacje z prostym, szachownicowym układem słupów i rygli. W niektórych polach występują miecze lub zastrzały (elewacje północna i wschodnia), w szczytach budynku, przy krawędziach dachu - dodatkowe rygle ukośne. Nad podcieniem elewacja z dwoma otworami okiennymi i dwie nisze zwieńczone łukami odcinkowymi. W szczycie elewacji okno zdwojone. Na elewacjach bocznych (kalenicowych) i tylnej otwory okienne o zróżnicowanej wielkości i występujące nieregularnie, na każdej kondygnacji w innym rytmie. Stolarka okienna przyziemia dwuskrzydłowa lub jednoskrzydłowa, skrzydła dzielone szprosami na cztery, sześć lub dziewięć pól. Na drugiej kondygnacji okna jednoskrzydłowe (współczesne) z drewnianymi okiennicami. W połaciach dachowych współczesne okna połaciowe. Na elewacji tylnej widoczne liczne ślady przekształceń w układzie słupów, rygli i przemurowań. Układ wnętrz częściowo zmieniony.

Zabytek niedostępny.

Oprac. Beata Dygulska, OT NID w Gdańsku, 08.07.2014 r.