Historia

Brama Chlebnicka wzmiankowana była po raz pierwszy w 1377 r., ok. poł. XV w. została przebudowana lub rozbudowana (w duchu architektury flamandzkiej). W okresie nowożytnym, gdy ustała jej funkcja obronna przeszła kolejną przebudowę i stała się budynkiem mieszkalnym. W następnych stuleciach brama utraciła południową elewację wraz z wieżyczką (budowa domu przy Długim Pobrzeżu 5). W okresie II wojny światowej w obrębie budynku bramnego przeprowadzono prace remontowo-konserwatorskie. W 1945 r. brama została częściowo zniszczona przez pożar (dach, szczyt, południowa część ściany zachodniej). Prace zabezpieczające prowadzono od 1952 r., a w latach 1959-61 obiekt odbudowano z przeznaczeniem na mieszkania (proj. S. Bobiński i J. Chrzanowicz).

Opis

Brama usytuowana na wschodnim zamknięciu ul. Chlebnickiej, kalenicowo w stosunku do linii nabrzeża Motławy, od strony południowej w zwartej zabudowie Długiego Pobrzeża. Późnogotycka, bryła i elewacje inspirowane architekturą flamandzką (Brama Gandawska i Brama św. Krzysztofa w Brugii). Wzniesiona na planie wydłużonego prostokąta z ośmioboczną wieżyczką przy północno-wschodnim narożniku. Trzykondygnacyjna z wysokim dwuspadowym dachem, na wieżyczce dach ostrosłupowy. W przyziemiu przejazd bramny o ostrołukowym wykroju zsunięty z osi w kierunku północnym. Na osi przejazdu facjata ze schodkowym szczytem. Ściany wzniesione z cegieł o układzie polskim, obramienia przejazdu bramnego kamienne, pokrycia dachowe ceramiczne. Fasadę wschodnią (od rzeki) zdobi dziewięć wysokich (biegnących przez wszystkie kondygnacje) oprofilowanych wnęk, zakończonych od góry parami ostrołuków z konsolką. W miejscu pierwotnych otworów strzelniczych, na osiach blend i w dolnej kondygnacji szczytu - prostokątne okna. Wieżyczka, oprofilowana na narożach i podzielona gzymsami na kondygnacje, zachowała wąskie otwory strzelnicze. Szczyt facjaty czteroosiowy, rozczłonkowany ostrołukowymi blendami. Fasada zachodnia artykułowana podobnie jak wschodnia (blendy przechodzą jedynie przez drugą i trzecią kondygnację). W szczytowej elewacji północnej trzykondygnacyjna, płytka wnęka ostrołukowa. Nad łukiem przejazdu romboidalne kartusze kamienne: od wschodu herb Gdańska sprzed 1454 r., od zachodu motyw lilii. Układ wnętrza z okresu powojennej odbudowy.

Zabytek dostępny z zewnątrz.

Oprac. Krystyna Babnis, OT NID w Gdańsku, 17.10.2014 r.