Pod obecnym kościołem zachowała się krypta z sarkofagami rodziny von Borke.

Historia

Wieś Gawroniec (niem. Gersdorf) należy do starych miejscowości o średniowiecznej metryce – pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1251 r. Co najmniej od końca XV do XVIII w. była lennem znanej pomorskiej rodziny von Borcke. Obecny poewangelicki kościół powstał na miejscu starszego. Jego pozostałością jest do dziś krypta z sarkofagami wspomnianej rodziny, z których najstarszy pochodzi z 1671 r. Początek budowy świątyni przypada prawdopodobnie na początek XIX wieku – w 1807 r. budowa miała być w połowie zaawansowana. Na wiatrowskazie wieńczącym kopułę kościoła widniała data 1828, którą należy uznać za koniec budowy. W 1850 r. wnętrze, dotychczas nakryte otwartą kopułą zostało obniżone i zamknięte od góry belkowym stropem. Powodem tej przebudowy miała być potrzeba polepszenia akustyki. Przed 1945 r. kościół, stanowiący filię parafii ewangelickiej w Ostrowicach, wyposażony był w skromny ołtarz ambonowy, koncentrycznie ustawione ławki, a także zachowane do dziś organy. Kopuła pokryta była dachówka ceramiczną. Po 2. wojnie światowej przejęty został przez katolików i poświęcony pod obecnym wezwaniem 1 października 1946 r. Od 1957 r. należy do parafii w Toporzyku. W okresie powojennym usunięto ołtarz ambonowy oraz stare ławki, które zastąpiono nowymi ustawionymi w proste rzędy. Wymieniono także pokrycie kopuły z dachówki na blachę ocynkowaną. 

Opis

Kościół położony na wzniesieniu w północnej części wsi, po zachodniej stronie drogi. Orientowany, późnoklasycystyczny, na rzucie okręgu, z niewielką prostokątną kruchtą od zachodu. Rotunda kościoła nakryta kopułą, obecnie zwieńczoną krzyżem, kruchta – niewysokim dachem dwuspadowym. Ściany zbudowane z łamanego kamienia polnego (granitu), układanego bez zachowania warstw z użyciem dużej ilości zaprawy. Wątek kamienny uzupełniony cegłą, z której wykonano również obramienia otworów i gzymsy – obecnie otynkowane. Kopuła o konstrukcji drewnianej, pokryta – podobnie jak dach kruchty blachą ocynkowaną. Wnętrze przekryte drewnianym stropem belkowym.

Elewacje z wydzielonym cokołem i półkoliście zamkniętymi, arkadowymi, otynkowanymi wnękami, mieszczącymi otwory okienne – prostokątne u dołu i półkoliste u góry, oddzielone od siebie rodzajem belkowania przechodzącego pomiędzy arkadami we fryz wnękowy biegnący na wysokości ok.2/3 elewacji. Zwieńczone gzymsem podokapowym. W środkowej wnęce od południa boczne drzwi wejściowe. Analogicznie opracowany otwór drzwiowy w zachodniej ścianie krucht zachodniej, zwieńczonej trójkątnym tympanonem. W bocznych ścianach kruchty widoczne zamurowane okna. Od wschodu, na osi kościoła, na przeciw kruchty – pseudoryzalit podkreślający miejsce ołtarza. Wnętrze proste, nakryte belkowym stropem, z niewielką drewnianą emporą po stronie zachodniej, na której zachowany neoromański prospekt organowy. Poza tym oryginalnego wyposażenia brak.

Obiekt dostępny po uprzednim uzgodnieniem z ks. proboszczem.

Oprac. Maciej Słomiński OT NID Szczecin, 10-01-2018 r.