Przeprowadzone w ostatnich latach prace budowlane i konserwatorskie przy pałacu i parku w Gaworzycach stanowią dobry przykład kompleksowej rewaloryzacji i rewitalizacji zespołu pałacowo-parkowego oraz adaptacji kompleksu na cele publiczne.

Historia

Dwór w Gaworzycach (Quaritz, Oberquell – do 1945 r.) wzniesiony został w formach manierystycznych na początku XVII w. dla ówczesnego właściciela Gaworzyc Wenzla von Zedlitza, przebudowany następnie dla rodu von Tschammer: w formach barokowych w latach 1715-21 dla Georga Caspara von Tschammera oraz w 1858 r. na późnoklasycystyczny dla Augusta von Tschammera. W okresie powojennym, do końca lat 60. ubiegłego stulecia, w pałacu mieściła się szkoła i biblioteka, następnie pozostawał nieużytkowany do czasu podjęcia prac remontowych przez Gminę Gaworzyce.

Opis

Pałac w Gaworzycach jest budowlą wzniesioną na planie czworoboku, z wewnętrznym świetlikiem, podpiwniczoną, dwukondygnacyjną, z częściowo użytkowym poddaszem. Nakryty dachami dwuspadowymi z lukarnami. Elewacje są tynkowane, artykułowane pilastrami wielkiego porządku, na niskim cokole. W elewacjach północnej i południowej znajdują się trójosiowe ryzality. W elewacji południowej wejście do pałacu poprzedzone zostało kolumnowym, balkonowym portykiem; wejście północne ujęte jest barokowym portalem z pilastrami wspierającymi segmentowy naczółek; od wschodu wejście ujęte zostało skromniejszym portykiem kolumnowym. Wnętrze pałacu w układzie wielotraktowym; piwnice są sklepione; centralna sień oraz sale parteru nakryte sklepieniami kolebkowo-krzyżowymi; w salach piętra znajduje się dekoracja sztukatorska sufitów. Zachowana jest ponadto barokowa więźba dachowa.

Pałac otoczony jest parkiem, założonym zapewne w miejsce ogrodu ozdobnego w 1. ćw. XVIII w., a następnie przekształconym i powiększonym o park krajobrazowy w 3. ćw. XIX wieku. Obecny układ kompozycyjny założenia podkreśla oś widokowa z portyku południowego w stronę południową, na której usytuowany został basen fontanny. Najcenniejszym okazem drzewostanu parkowego jest cyprysik błotny.

Zabytek dostępny.

oprac. Bogna Oszczanowska, OT NID we Wrocławiu, 21-03-2019 r.