Należy do grupy XVI-wiecznych kościołów wieluńskich, odmiany wielkopolskiej.

Historia

Kościół w obecnej formie budowano w kilku etapach. Za czas jego powstania uznaje się na ogół wiek XVI w. - brak źródeł wskazujących dokładną datę jej wzniesienia. Z Powstał wówczas korpus nawowy, prezbiterium i zakrystia. Z okresu późniejszego pochodzą: wieża (XVII w.) oraz obecna zakrystia (1970-74) wzniesiona w miejscu starszej. Pierwszy zapis odnoszący się do kościoła pochodzi z 1660 r. i zawiera informację Jakuba Gaszyńskiego o potrzebie naprawy świątyni. Do 1668 r. w Gaszynie funkcjonowała kaplica pw. św. Zygmunta Króla i Męczennika, należąca do klasztoru Bernardynek w Wieluniu i obsługiwana przez wikariusza kolegiaty wieluńskiej. Była to budowla drewniana, kryta gontem, z wieżą przyległą do nawy i podłogą ceglaną we wnętrzu. W latach 1668-1766 kaplicę podniesiono do rangi kościoła filialnego, nadając mu nowe wezwanie - Najświętszej Marii Panny Łaskawej, zmienione w 1797 r. na Najświętszego Imienia Maryi. W XVIII w. dzięki staraniom dziedzica Stefana Wolickiego (Walickiego) wykonano naprawę dachu, ścian, podłóg oraz pomalowano wnętrze, chór muzyczny, ambonę i ławki. Podczas kolejnego remontu kościoła, w latach 1970-74, usunięto polichromie, zdemontowano lisice, chór muzyczny, dwa ołtarze boczne (z poł. XVIII w.) oraz ambonę, a dobudowano nową zakrystię. Ostatnia renowacja kościoła miała miejsce w latach 2008-11. Parafia w Gaszynie powstała w 1987 r.

Opis

Wieś Gaszyn położona jest na Wyżynie Wieluńskiej, ok. 2 km od Wielunia, w kierunku pd. Kościół znajduje się w pn. części wsi. Usytuowany jest pośrodku cmentarza przykościelnego, orientowany. Tren wygrodzony drewnianym parkanem, otacza pierścień drzew, z okazałym wiązem w pd.-zach. narożniku. Jest to późnogotycka świątynia wiązana z grupą kościołów wieluńskich, odmiany wielkopolskiej, złożona z prostokątnej (zbliżonej do kwadratu) nawy, przylegającego do niej od wsch. węższego, zamkniętego prosto prezbiterium, zakrystii oraz wieży przy zach. ścianie nawy. Bryła świątyni zwarta. Nawa i prezbiterium nakryte wspólnym, jednokalenicowym, dwuspadowym dachem, z szerokim okapem wysuniętym wokół prezbiterium. Północna połać przedłużona nad zakrystię. W kalenicy nad nawą wznosi się sześcioboczna wieżyczka na sygnaturkę. Od zachodu do nawy przylega niska kwadratowa w planie wieża (XVII w), o ścianach lekko zwężających się ku górze, nakryta dachem namiotowym, z wysuniętym okapem. Przy ścianie pn. prezbiterium późniejsza zakrystia, nakryta dachem pulpitowym (1970-1974). Kościół drewniany, na ceglanej podmurówce, kryty gontem, z zewnątrz oszalowany. Ściany nawy i prezbiterium wzniesione są w konstrukcji wieńcowej, z bierwionami łączonymi w węgłach na nakładkę i jaskółczy ogon. Ściany wieży i zakrystii o konstrukcji słupowej. Elewacje z pionowym szalunkiem, rozczłonkowane jedynie otworami okiennymi od pd. Wejście główne do kościoła znajduje się w zach. ścianie wieży. Jednoprzestrzenną nawę i węższe, prosto zamknięte prezbiterium, wydziela otwór tęczowy o prostokątnym wykroju, z fazowaną belką tęczową, na której znajdowała się inskrypcja z datą (obecnie nieczytelna). Ściany z wyeksponowanym zrębem. W pn.-zach. narożniku nawy zachowały się ślady po belkach parapetowych niewielkiego chóru muzycznego, wspartego na jednym slupie, zdemontowanego w latach 70. XX w. Wnętrze nakryte jest płaskim stropem deskowo-listwowym, na jednym poziomie, obwiedzionym fasetą. W zach. ściany nawy zachował się otwór drzwiowy w pierwotnej formie - z dwoma węgarami i belką nadproża o półkolistym wykroju. Na uwagę zasługuje późnorenesansowy ołtarz główny z 1 poł. XVII w., rzeźby św. Stanisława i św. Wojciecha (poł. XVII w.) oraz blacha trumienna Jakuba Gaszyńskiego (z 1672 r.).

Zabytek dostępny cały rok, możliwość zwiedzania wnętrza po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym z administratorem parafii.

Oprac. Elżbieta Cieślak, 10.12.2014 r.