grodzisko, st. 1 - Zabytek.pl
Adres
Gardyny
Lokalizacja
woj. warmińsko-mazurskie, pow. ostródzki, gm. Dąbrówno
rozegrała się bitwa pomiędzy wojskami polsko-litewskimi, a zakonem krzyżackim.
Usytuowanie i opis
Grodzisko poprzez swoje usytuowanie na morenowym wypiętrzeniu, nad południowym brzegiem jeziora Gardejki stanowi wyraźną dominantę w krajobrazie wsi. Obiekt znajduje się przy drodze prowadzącej z Dąbrówna w kierunku Nidzicy. Główny trzon grodziska o kształcie ściętego ostrosłupa założony został na planie kwadratu, o wymiarach podstawy 69 x 69 metrów. Obiekt otoczony jest wyraźnie rysującą się fosą o szerokości wynoszącej od 4 do 6 metrów. Na zewnątrz fosy znajduje się wał, którego wysokość sięga od 2 do 3,5 metra. Od strony południowo-wschodniej wał jest nieczytelny. Wysokość głównego masywu grodziska w stosunku do dna fosy wynosi ponad 11 metrów.
Historia
Istnieją zasadnicze rozbieżności dotyczące czasu funkcjonowania grodu w Gardynach. Część archeologów twierdzi, że warownia była pruskim, a więc wczesnośredniowiecznym założeniem obronnym, natomiast inni badacze przedmiotu sądzą, że gród należał do Krzyżaków i miał rodowód późnośredniowieczny (XIV- XV w).
Wieś Gardyny, w obrębie której znajduje się grodzisko została po raz pierwszy odnotowana w źródłach pisanych w 1328 roku, jako dobra rycerskie. W kronice Jana Długosza zawarta została informacja, że warownia w Gardynach oraz pobliskie miasto Dąbrówno zostały spalone przez wojska polsko- litewskie przed bitwą pod Grunwaldem. Wśród miejscowej ludności grodzisko zwane jest również Szwedzką Górą.
Stan i wyniki badań
Stanowisko do tej pory nie zostało przebadane wykopaliskowo. Jako obiekt archeologiczny znane było badaczom niemieckim. W 1827 r. Johann Guise przeprowadził pierwszą lustrację grodziska i sporządził jego dokumentacje rysunkową. W latach 1854-1855 stanowisko zostało odnotowane w pierwszej pruskiej inwentaryzacji zabytków. Potem jeszcze wielokrotnie lustrowane było przez badaczy niemieckich. W 1949 r. obiekt został przebadany powierzchniowo przez Józefa Antoniewicza. Ostatni raz badania powierzchniowe przeprowadzone zostały we wrześniu 2014 r., w ramach międzynarodowej ekspedycji powstałej w wyniku porozumieniu zawartego pomiędzy Muzeum Bitwy pod Grunwaldem i duńskiego stowarzyszenia historycznego Harja z Odense. Celem ekspedycji było kolejne przebadanie Pół Grunwaldzkich, na których rozegrała się historyczna bitwa oraz terenów i miejscowości bezpośrednio z nimi sąsiadujących.
Zabytek dostępny.
Oprac. Adam Mackiewicz, 6.12.2014 r.
Rodzaj: grodzisko
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_A_28_AR.38371, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_28_AR.1624599