kościół parafialny pw. Matki Boskiej Różańcowej - Zabytek.pl
kościół parafialny pw. Matki Boskiej Różańcowej
Adres
Gardno, Żelisławiecka 16
Lokalizacja
woj. zachodniopomorskie, pow. gryfiński, gm. Gryfino - obszar wiejski
Charakterystyczna dla regionu budowla z ciosów granitowych, o stosunkowo złożonym rzucie z jednonawowym korpusem nawowym i dość wydłużonym prezbiterium z półkolistą apsydą o archaicznych, romańskich cechach. Zachowane starannie wykonane granitowe portale - główny wczesnogotycki o ostrołukowym zamknięciu i dwa boczne, późnoromańskie, zamknięte łukiem pełnym.
Historia
Wieś Gardno weszła w skład dóbr klasztoru cystersów w Kołbaczu jeszcze przed połową XIII w. W 1242 r. uzyskał on potwierdzenie praw do wsi. Wkrótce potem wzniesiono zachowany do dziś kościół, będący już wówczas siedziba parafii. O jego wczesnej dacie powstania świadczą archaiczne cechy architektury - romańska półokrągła apsyda i półkoliste zamknięcia dwóch portali bocznych. W średniowieczu Gardno było ośrodkiem kultu maryjnego - świadczy o tym zachowana w Muzeum Narodowym w Szczecinie drewniana wczesnogotycka figura Madonny, prawdopodobnie z 1. poł. XIV w. Około 1535 r. kościół przejęty został przez ewangelików. Wraz z kasatą klasztoru cystersów, wieś weszła w skład domeny kołbackiej, do której dzierżawców należało prawo patronatu nad kościołem. W 1893 r. przeprowadzono restaurację kościoła - w bocznych ścianach nawy wykonano nowe otwory okienne o ceglanych obramieniach oraz zbudowano nowe ceglane szczyty. W 1945 r. lub wkrótce potem kościół uległ zniszczeniu - pozostały mury obwodowe, zniszczeniu uległ dach i strop. W latach 1978-1979 został odbudowany, stając się siedzibą parafii rzymskokatolickiej. W 2011 r. przeprowadzono gruntowny remont świątyni.
Opis
Kościół położony na wzniesieniu w centrum wsi. Orientowany, o formach przejściowych pomiędzy romanizmem a wczesnym gotykiem. Jednonawowy, bezwieżowy, z krótkim korpusem nawowym i węższym od nawy dość wydłużonym prezbiterium zamkniętym półkolistą apsydą. Nawa i prezbiterium nakryte osobnymi, niezbyt wysokimi dachami dwuspadowymi, apsyda niskim dachem w kształcie połowy stożka, oba szczyty korpusu nawowego i wschodni szczyt prezbiterium - zwieńczone sterczynami. Ściany kościoła zbudowane z kostki granitowej, spojonej zaprawą wapienną z okrzeskami kamiennymi i gruzem ceglanym, układanej w regularnych warstwach - 22 w nawie, 17 w prezbiterium, szczyt zachodni - z niemal nie obrobionego kamienia polnego, wschodnie szczyty korpusu nawowego i prezbiterium oraz obramienia okien - z cegły fabrycznej. Dachy pokryte dachówką ceramiczną - korpus nawowy i prezbiterium zakładkową, apsyda karpiówką.
Elewacje z wydzielonym cokołem. Na osi bezokiennej, zwieńczonej gładkim szczytem elewacji zachodniej usytuowany jest granitowy portal główny - wczesnogotycki o trójuskokowych ościeżach, zamknięty łagodnym łukiem ostrym. Dwa portale boczne rozmieszczono od południa - pośrodku elewacji korpusu nawowego oraz w elewacji prezbiterium, tuż przy narożniku korpusu. Granitowe, późnoromańskie, jednouskokowe, zamknięte są łukiem pełnym. W apsydzie przetrwały trzy okna późnoromańskie o silnie rozglifionych, tynkowanych ościeżach, zamknięte półkoliście. W bocznych elewacjach rozmieszczone są Neoromańskie okna z końca XIX w. - półkoliście zamknięte, w ceglanych, górą ogzymsowanych obramieniach - skupione zostały po trzy w każdej z elewacji nawy oraz po dwa w ścianach prezbiterium i w szczycie wsch. Wnętrza nawy i prezbiterium rozdzielone półkolistym łukiem tęczowym, nakryte belkowym stropem. Apsyda sklepiona konchowo. Przy ścianie zachodniej drewniana empora muzyczna. Wyposażenia zabytkowego brak.
Obiekt dostępny po uprzednim uzgodnieniem z ks. proboszczem.
Oprac. Maciej Słomiński, OT NID w Szczecinie, 23-11-2015 r.
Rodzaj: kościół
Styl architektoniczny: nieznana
Materiał budowy:
kamienne
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_32_BK.109210, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_32_BK.407644