grób, st. 1 - Zabytek.pl
Adres
Gaj Stolarski
Lokalizacja
woj. kujawsko-pomorskie, pow. włocławski, gm. Izbica Kujawska - obszar wiejski
Usytuowanie i opis
Grobowiec znajduje się naprzeciw siedziby Nadleśnictwa Koło w Gaju Stolarskim w odległości około 250 m w kierunku zachodnim od brzegu jeziora Długiego.
Grobowiec składa się z nasypu ziemnego obstawionego głazami narzutowymi. Zbudowany został na planie zbliżonym do wydłużonego trójkąta. Zachowany nasyp ziemny z obstawą kamienną ma około 55 m długości, pierwotnie długość wynosiła około 126 m. Część czołowa grobowca ma około 10,5 m szerokości. Zrekonstruowana wysokość nasypu w części czołowej wynosi ponad 2 m. Obstawa kamienna zbudowana jest z dużych głazów narzutowych w narożnikach i mniejszych w pozostałych częściach grobowca.
Historia
Odkryte w grobowcu pochówki wydatowano na lata 3600-3400 p.n.e. Uzyskane daty pokrywają się z przyjmowaną tezą, że grobowiec zbudowano w fazie wióreckiej kultury pucharów lejkowatych.
Stan i wyniki badań
Informacja o dwóch grobowcach kujawskich w Gaju Stolarskim pochodzi z 1936 roku – jeden z nich był zachowany do wysokości około 2 m, drugi mocno zniwelowany bez obstawy kamiennej. Stan ten potwierdził w 1949 roku Waldemar Chmielewski, który wykonał plan sytuacyjny grobowców. Badania archeologiczne grobowca (oznaczonego jako nr 1) wykonali w 1950 roku Maria i Waldemar Chrostowscy. Badaniami objęto część grobowca czyli istniejący nasyp ziemny z obstawą kamienną liczący około 55 m długości.
W wyniku badań ustalono, że nasyp grobowca zbudowany został z gliny, odpornej na działanie różnego rodzaju czynników przyrodniczych oraz na podejmowane pseudo badania grobowca w XIX i początkach XX wieku. Znaleziono pozostałości dwóch pochówków, jeden w części czołowej grobowca a drugi w części środkowej. W pierwszym znajdował się szkielet mężczyzny leżący na plecach w pozycji wyprostowanej, przykryty biała wapienną masą. Mężczyźnie włożono do grobu ostrze sztyletu wykonane z krzemienia wołyńskiego. W drugim pochówku, również mężczyzny, nie znaleziono wyposażenia. Ważnym odkryciem było znalezienie w czole grobowca reliktów budowli, która pełniła najpewniej funkcje sakralne. Była to drewniana konstrukcja, zadaszona prawdopodobnie dwuspadzistym dachem, zbudowana na planie trapezu. Budowla znajdowała się w nasypie bezpośrednio za obstawą kamienną czoła grobowca. Przyjmuje się, że można było wejść do środka budowli, stąd przerwa w obstawie kamiennej czoła grobowca.
Grobowiec jest dostępny przez cały rok.
Oprac. Leszek Kotlewski, OT NID w Toruniu, 17.04.2018 r.
Rodzaj: stanowisko sepulkralne
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_A_04_AR.36173, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_04_AR.3158626,PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_04_AR.163800