Obiekt cechuje też wysoka wartość dawności przejawiającą się oddziaływaniem emocjonalnym zabytku. Zabytek jest regionalnym pomnikiem historii.

Historia

Pierwsza wzmianka w źródłach pisanych o raciborskim grodzisku pochodzi z 1108 r. i jest zamieszczona w „Kronice polskiej” Gala Anonima. Mowa w niej o zdobyciu, znajdującego się w posiadaniu Morawian, grodu przez drużynę Bolesława Krzywoustego i osadzeniu w nim polskiego kasztelana. Fragment brzmi następująco:

„Gdy więc Bolesław stał na straży kraju i wszelkimi siłami dbał o sławę ojczyzny, zdarzyło się właśnie, że zjawili się Morawianie, chcąc ubiec gród Koźle w tajemnicy przed Polakami. Wówczas to Bolesław wysłał pewnych zacnych rycerzy celem zajęcia, jeśliby to było możliwe, Raciborza, sam jednak dla tej przyczyny nie zaniechał łowów i wypoczynku. Owi zaś zacni rycerze odeszli i stoczyli walkę z Morawianami, w której kilku zacnych spośród Polaków padło w boju, jednak ich towarzysze odzierżyli pole zwycięskiej bitwy i gród. Tak to wybici zostali Morawianie w walce, a owi w grodzie, nie wiedząc o niczym, zostali zagarnięci”.

Od roku 1173 do roku 1211 obiekt był głównym grodem Mieszka I Plątonogiego. Pierwszy odnotowany w źródłach pisanych kasztelan Stoigniew wspomniany jest w dokumencie z 1222 r. Z kolei od 1281 r. gród był siedzibą książąt raciborskich. Właśnie 1281 r. książę Przemysł na miejscu drewniano-ziemnego grodu zaczął wznosić gotycki, murowany zamek. Do roku 1336, czyli do śmierci Leszka, obiekt był własnością Piastów raciborskich, następnie książąt opawskich, a w latach 1487-1532 dzierżyli go ostatni Piastowie linii opolskiej. Pod koniec XV w. i na początku XVI w. zmodernizowano i rozbudowano umocnienia – wybudowano drugą, zewnętrzną linię murów. Następnie w posiadanie zamku weszli Habsburgowie, a od 1642 do 1712 r. dzierżyli go Oppersdorffowie, a dalej inne rodziny szlacheckie, np. Hohenzolernowie. Obiekt kilka razy przebudowywano.

Opis

Obiekt położony jest na terenie miasta, na lekkim, zapewne sztucznym wyniesieniu, nad Odrą, na jej prawym, północnym brzegu. Dawniej była to wyspa zwana Ostrogiem. Obszar na którym znajduje się zabytek jest w dużym stopniu zurbanizowany i przekształcony , a sam obiekt był kilka razy niszczony i odbudowywany lub przebudowywany. Z tego powodu trudno dziś w terenie dopatrzeć się reliktów grodu, które z całą pewnością można by datować na wczesne średniowiecze.

Założenie grodowo-zamkowe było badane wykopaliskowo przez archeologów. Pierwsze wykopaliska, jeszcze przed II wojną światową, przeprowadził niemiecki uczony Georg Raschke. W latach 1960-1966 prace archeologiczne na obiekcie prowadziła Helena Nejowa, która koncentrowała się na rozpoznaniu wczesnośredniowiecznego grodziska. Następnie w latach 1985-1988 badania na stanowisku przeprowadził Błażej Muzolf, a w latach 2009-2011 Marian Myszka i Wojciech Tabaszewski.

W oparciu o wyniki badań wykopaliskowych wczesnośredniowieczne grodzisko datowane jest na XI – XIII w., a według źródeł pisanych murowany zamek zaczęto wznosić w 1281 r.

Obiekt jest dostępny.

Opr. Michał Bugaj, OT NID w Katowicach, 25.06.2019 r.