Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kopiec - Zabytek.pl

kopiec


kopiec późne średniowiecze Witaszyce

Adres
Witaszyce

Lokalizacja
woj. wielkopolskie, pow. jarociński, gm. Jarocin - obszar wiejski

Grodzisko stożkowate w Witaszycach jest pozostałością po siedzibie właściciela dóbr ziemskich.

Jego obecność jest związana ze średniowiecznym rozdrobnieniem feudalnym i gospodarczą organizacją terenu. Jest przykładem szeroko rozpowszechnionej w okresie średniowiecza niewielkiej rezydencji pańskiej o cechach obronnych. 

 

 

Historia obiektu/datowanie etapów budowy.

Stanowisko archeologiczne dziś funkcjonujące pod nazwą Witaszyce, znane było wcześniej jako Wola Książęca oraz Słupia, st. 1 (nazwa urzędowa osady Słupia, przy której wzniesiono grodzisko, obecnie nie funkcjonuje, została zniesiona). 

Miejscowość Słupia pojawia się w źródłach pisanych w 1271 r. jako własność Jana. W 1299 r. Słupię sprzedał komes Wojciech Gąska z Stwolna wojewodzie kaliskiemu Mikołajowi Jankowicowi z rodu Zarembów. Na przełomie XIV i XV w. wieś znajdowała się w rękach kasztelana ksiąskiego Andrzeja Zimnowodzkiego z Witaszyc, później jego żony i syna. Ok. połowy XV w. ( 1447 r.) Słupia zapisana była Wichnie z Czacza i Jeżewa, a później (1472 r.) Annie z Rzeszowa. Jej następcy dzierżyli wieś do poł. XVI w., kiedy to w 1559 r. Jan Żerkowski Doliwczyk z Rzeszowa sprzedał ją (wraz z Witaszycami) Piotrowi Jaskółeckiemu. Dobra te w późniejszych latach wielokrotnie zmieniały właścicieli.

Na podstawie dotychczas prowadzonych na obiekcie badań archeologicznych trudno dziś rozstrzygnąć, dla którego z właścicieli dóbr wzniesiono ten gród. Po analizie pozyskanego materiału zabytkowego początki użytkowania gródka można przyjąć na przełom XIII i XIV w., zaś koniec na wiek XV, bądź nieco później.

 

Opis obiektu

Położenie

Grodzisko położone jest ok. 400 m na północny-zachód od zabudowań przysiółka Słupia (dziś część Woli Książęcej). Usytuowane jest na północno-wschodnim brzegu Lutyni, ok. 100 m na północ od jej koryta, na krawędzi doliny. Sam obiekt jak i jego otoczenie są zalesione. Bezpośrednio przy grodzisku, wzdłuż Lutyni, biegnie droga leśna będąca częścią pieszego szlaku turystycznego okolic Jarocina - „Czerwonego”. Obiekt znajduje się także przy trasie szlaku kajakowego „Rzeką Lutynią”.

 

Opis

Grodzisko typu stożkowatego, w formie kopca uformowanego przez odcięcie cypla od krawędzi doliny, w wyniku czego w części północnej powstała sucha fosa z dodatkowymi wałami uchwytnymi od wschodu i zachodu oraz „nasyp”. Średnica kopca u podstawy wynosi ok. 60 m, górą ok. 25 m. Z racji położenia na skraju doliny Lutyni i usytuowania obiektu na jej stoku, wysokości grodziska są zmienne: od strony północnej jest to ok. 5,5 m, natomiast od południa, w stronę rzeki, ok. 14,5 m. Obiekt dobrze zachowany, porośnięty drzewami. 

Można przyjąć, że stożkowaty nasyp ziemny był podstawą, najprawdopodobniej drewnianego, kilkukondygnacyjnego, budynku wieżowego. Służył on zarówno do celów mieszkalnych jak i administracyjnych, a także w razie potrzeby bronił. Stawianie podobnych siedzib potwierdza powszechne przekonanie, że średniowieczna codzienność była pasmem częstych konfliktów, których potencjalne skutki starano się łagodzić przez odpowiednie zabezpieczenie domostwa.

 

 

Stan i wyniki badań archeologicznych

Grodzisko, jako grodzisko w Słupi (bez dokładnej lokalizacji), zostało odkryte w 1929 r. przez Z. Rajewskiego. Dopiero w 1989 r. R. Grygiel zlokalizował obiekt w Słupi, a w następnym roku wykonał na nim (na plateau) dwa wykopy sondażowe o wymiarach 3 x 1,5 m. W jednym z nich odsłonięto ślady nieokreślonej wielkości budowli (?), której spąg jawił się jako warstwa węgla drzewnego i ponad 20 cm grubości polepa. Całość przykrywała 20 cm warstwa gliny. Zakres przeprowadzonych prac nie pozwala na sprecyzowanie wielkości i charakteru odkrytego budynku.

W trakcie prac archeologicznych zarejestrowano także liczne fragmenty naczyń ceramicznych całkowicie obtaczanych i toczonych na kole.

 

Obiekt dostępny. Zlokalizowany w malowniczym terenie, przy trasach turystycznych. Nieoznakowany.

opr. Elżbieta Wyrwińska, NID, Specjalistyczna Pracownia Terenowa w Trzebinach, 03-04-2021 r.

 

Bibliografia

  • Hensel W., Hilczer-Kurnatowska Z., Łosińska A., Studia i materiały do osadnictwa Wielkopolski wczesnohistorycznej, t. VII, Wrocław 1995, s. 269-270, hasło: Wola Książęca (d. Słupia, st. 1) (1).       
  • Tomala J., Budownictwo obronne powiatu kaliskiego w XIV-XVIII w., Poznań 1995, s. 133-134.