Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

grodzisko, st. 1 - Zabytek.pl

grodzisko, st. 1


grodzisko średniowiecze wczesne Kołbacz

Adres
Kołbacz

Lokalizacja
woj. zachodniopomorskie, pow. gryfiński, gm. Stare Czarnowo

Grodzisko w Kołbaczu jest cennym przykładem średniowiecznego budownictwa obronnego społeczności zamieszkujących niegdyś tę część Słowiańszczyzny zachodniej.

Obiekt charakteryzuje duża wartość poznawcza i edukacyjna, ponieważ zachował swój pierwotny kształt, typowy dla tej formy osadniczej.

Historia

Na podstawie dotychczasowych badań, czas funkcjonowania stanowiska określono na wczesne średniowiecze. Obiekt powstał w 2. poł. VIII w. i był użytkowany do 1. poł. IX w. przez ludność wywodzącą się ze słowiańskiego plemienia Pyrzyczan. Był to okres, w którym dominowała na tym terenie rodowo - terytorialna organizacja polityczna. Liczny ruchomy materiał zabytkowy, znajdowany na obszarze grodziska jak i przylegającego do niego podgrodzia, świadczy o intensywnym wykorzystywaniu obiektu przez zamieszkałą go w dawnych czasach ludność. Ponadto o natężeniu osadnictwa w tym rejonie może świadczyć obecność drugiego grodziska wczesnośredniowiecznego, znajdującego się 600 metrów na południe od opisywanego stanowiska, na przeciwległym brzegu rzeki Płoni.

Usytuowanie

Stanowisko znajduje się 1 km na południowy - wschód od miejscowości Kołbacz. Leży ono na niewielkim wyniesieniu terenu, otoczonym mokradłami. Obszar ten jest usytuowany w rozwidleniu jakie tworzy rzeka Płonia i jezioro Żelewko. Do obiektu prowadzi tylko jedna droga, biegnąca groblą w kierunku północno-zachodnim. Było to miejsce o dużych walorach obronnych.

Opis

Nizinne grodzisko w Kołbaczu, o średnicy około 160 m, jest obiektem typu pierścieniowatego. Stanowisko o kształcie regularnego owalu otacza pojedynczy pierścień wałów o stromych stokach. Wysokość nasypów, liczona od dna fosy, dochodzi do 4 m, zaś szerokość do 10 metrów. W ich północno-zachodniej i południowo-wschodniej części widoczne są pozostałości przejazdów bramnych, w postaci czterometrowej przerwy w pierścieniu wału. Nasyp okala płaski majdan, w którego południowej części widnieją ruiny ceglanego budynku. Całość obiektu otoczona jest miejscowo wypłyconą fosą o dwumetrowej głębokości i szerokości dochodzącej do 10 metrów. Fosa oraz okolony przez nią wał porastają drzewa oraz krzewy, zaś majdan pokrywa równomiernie trawa.

Od północnego zachodu do grodziska przylega podkowiaste podgrodzie, oddzielone od pozostałego terenu mocno zniwelowaną przez orkę fosą. Obecnie obszar ten porasta trawa, ponieważ został on wyłączony z uprawy rolnej.

Stan i wyniki badań

Grodziskiem w Kołbaczu interesowano się już na pocz. XX wieku. Wykonano wówczas liczne badania powierzchniowe, w tym autopsje Willnowa w 1901 i 1922 r. oraz H. Bollnowa w 1928 roku. Podczas tych badań znaleziono fragmenty ceramiki oraz kości zwierzęcych. Kolejne prace badawcze odbyły się 29 i 30 kwietnia 1940 roku. Były to badania sondażowe pod kierownictwem Hansa Jürgena Eggersa. W 1958 r. grupa badaczy z ramienia Muzeum Pomorza Zachodniego w Szczecinie pod kierunkiem Władysława Garczyńskiego przeprowadziła na obiekcie badania powierzchniowe. Kolejne tego typu prace badawcze odbyły się w 1969 r. z ramienia Pracowni Archeologiczno – Konserwatorskiej Przedsiębiorstwa Państwowego Pracowni Konserwacji Zabytków Oddział Szczecin pod kierunkiem dr Eugeniusza Cnotliwego. Podczas tych prac, tak jak w okresie przedwojennym, odkryto liczny ruchomy materiał zabytkowy, w tym wczesnośredniowieczną ceramikę o zwartym chronologicznie i typologicznie charakterze. Na ich podstawie ustalono chronologię grodziska na XI – XIII wiek. Opisano również położenie oraz wygląd stanowiska. Po pięciu latach, w listopadzie 1974 r. zespół badaczy z PA-K PP PKZ w Szczecinie ponownie przebadał obszar grodziska. Tym razem były to badania weryfikacyjne. W trakcie prac badawczych wykonano jeden wykop sondażowy wymiarach 1 x 2 metry oraz 28 otworów wiertniczych. Podczas nich odkryto warstwy zawierające liczny materiał ceramiczny, kości zwierzęce, dwie bryłki żużla oraz jeden fragment przedmiotu żelaznego. Sporządzono wówczas dokumentację opisową, fotograficzną i rysunkową, w tym plan warstwicowy grodziska oraz plan nawarstwień stanowiska, powstały na podstawie odwiertów sondażowych. Badania te pozwoliły na bardziej precyzyjną ocenę chronologii obiektu. Po analizie nawarstwień oraz wydobytego materiału zabytkowego wyodrębniono jedną fazę osadniczą, datowaną od 2. poł. VIII do 1. poł. IX wieku. 13 czerwca 1987 r. obszar grodziska został przebadany przez Antoniego Porzezińskiego w ramach badań powierzchniowych Archeologicznego Zdjęcia Polski. Ponownie wydzielono tylko jedną fazę funkcjonowania obiektu, jednakże jego chronologię ustalono na IX - XI wiek.

Grodzisko jest dostępne dla zwiedzających. W pobliżu obiektu znajduje się dawny klasztor cysterski do którego prowadzi „Szlak Cystersów”.

Oprac. Marta Żukowska-Bosy, OT NID w Szczecinie, 09-04-2018 r.

Rodzaj: grodzisko

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_A_32_AR.36584, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_32_AR.420295