Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

grodzisko, st. 1 - Zabytek.pl

grodzisko, st. 1


grodzisko średniowiecze wczesne Trzebawie

Adres
Trzebawie

Lokalizacja
woj. zachodniopomorskie, pow. łobeski, gm. Węgorzyno - obszar wiejski

Grodzisko w Trzebawiu jest cennym przykładem średniowiecznego budownictwa obronnego społeczności zamieszkujących niegdyś tę część Słowiańszczyzny zachodniej.

Obiekt charakteryzuje  duża wartość poznawcza i edukacyjna, ponieważ zachował swój pierwotny kształt, typowy dla tej formy osadniczej.

Historia

Na podstawie dotychczasowych badań, czas funkcjonowania obiektu określono na wczesne średniowiecze. Grodzisko powstało w 2 poł. VIII w. i było użytkowane do IX w. przez ludność wywodzącą się ze słowiańskiego plemienia Pomorzan. Po tym okresie nastąpiła przerwa w jego użytkowaniu, która trwała do połowy X wieku. Prawdopodobnie obiekt pierwotnie był osadą otwartą o naturalnych walorach obronnych. Forma, która jest obecnie czytelna w terenie, powstała dużo później i jest późnośredniowiecznym założeniem obronnym.

Usytuowanie

Obiekt znajduje się w odległości 1,35 km na południe od centrum wsi Trzebawie. Położony jest na półwyspie zwanym „Diabelską Groblą”, usytuowanym w południowej części jeziora Woświn. U nasady cypla znajduje się ośrodek wypoczynkowy, który graniczy ze stanowiskiem. Na budowę grodziska wybrano teren o naturalnych cechach obronnych, otoczony od wschodu wodami jeziora. Stanowisko, porośnięte lasem liściastym, leży w obrębie Ińskiego Parku Krajobrazowego.

Opis

Nizinne grodzisko w Trzebawiu, o wymiarach 67 x 62 m, to obiekt typu stożkowatego o kształcie regularnego czworoboku. Jego majdan położony jest na trzymetrowym wywyższeniu terenu. W północnej i południowej części wypłaszczenia czytelne są półmetrowej wysokości pasma pojedynczych nasypów ziemnych. Ich wewnętrzne stoki łagodnie spływają w stronę majdanu, zaś zewnętrzne są strome i tworzą z pozostałą częścią kopca jednolitą płaszczyznę. Wzniesienie to, stanowiące centralną część obiektu, okala mokra fosa. Jej głębokość i szerokość dochodzi do 3 metrów. Jedynie w partii południowej obiektu jest znacznie głębsza (5 m) i szersza (12 m). Za pierścieniem rowu znajduje się podkowiaste pasmo wału które od południa oddziela grodzisko od podgrodzia. On także w partii południowej jest bardziej okazały, gdzie jego szerokość wynosi 30 m, zaś wysokość 4 metry. Zachodnie pasmo fosy przecina niewielka grobla, łącząca część centralną grodziska z zewnętrznym wałem. Od południa do obiektu przylega podgrodzie o długości 50 m. Stanowisko przekształcono w XIX i na początku XX w. w wyniku prac niwelacyjnych i rolniczych.

Stan i wyniki badań

Grodziskiem w Trzebawiu interesowano się już pod koniec XVIII wieku. Z 1784 r. pochodzi wzmianka związana z legendą o istnieniu mostu, prowadzącego z półwyspu na drugą stronę jeziora. Przytaczają ją także dziewiętnastowieczni autorzy, jednakże wraz z nią pojawiają się informacje o istnieniu w tym miejscu grodziska. Dopiero w 1934 r. Alfred Rowe  przeprowadził na obiekcie badania wykopaliskowe. Odkrył on w obrębie stanowiska czworoboczną konstrukcję kamienną,  o wymiarach 10 x 11 metrów. Wydobyty wówczas materiał zabytkowy został zdeponowany w Muzeum Pomorza Zachodniego. Na jego podstawie w 1971 r. Ryszard Rogosz określił chronologię obiektu na VIII - XIV w., zaś odnaleziona kamienna konstrukcja została w latach 90. XX w. uznana za miejsce słowiańskiego kultu. Tezę tę obalono w latach 10. XXI w. uznając ją za relikt późnośredniowiecznej wieży lub dworu. 6 października 1986 r. obszar grodziska został przebadany przez Tadeusza Galińskiego w ramach badań powierzchniowych Archeologicznego Zdjęcia Polski. Wydzielono wówczas jedną fazę funkcjonowania grodziska, datowaną na IX – XII wiek. W dniach od 5 do 22 października 2015 r. zespół badaczy z Ośrodka Archeologii Średniowiecza Krajów Nadbałtyckich Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk w Szczecinie przeprowadził na stanowisku badania weryfikacyjne. Odbyły się one w ramach projektu „Polska i Pomorze w kształtowaniu cywilizacji europejskiej (od słowiańskich plemion do przełomu XII/XIII w.)”. Wykonano wówczas 30 otworów wiertniczych, usytuowanych wzdłuż przecinających się prostopadle osi oraz założono jeden wykop sondażowy w rejonie przedwala, o wymiarach 2,5 x 1,5 metra. Podczas prac badawczych nie odnaleziono pozostałości umocnień, odkryto jednak warstwy zawierające liczny materiał ceramiczny, kości ludzkie i zwierzęce oraz 2 wióry krzemienne. Na podstawie analizy wydobytego materiału zabytkowego uściślono chronologię obiektu na 2 poł. VIII – IX wieku. Dokonano także lustracji terenowej stanowiska. Zaobserwowano wtedy, w powstałych na skutek działalności zwierzęta wykrotach, fragmenty późniejszych typów ceramiki datowanych na 2 poł. X wieku. W trakcie prac archeologicznych sporządzono dokumentację opisową, fotograficzną oraz graficzną, w tym plan warstwicowy i model terenu w oparciu o wyniki skaningu laserowego LIDAR.

Stanowisko jest dostępne dla zwiedzających. W pobliżu obiektu nie przebiega oznakowany szlak turystyczny.

opr. Marta Żukowska-Bosy, OT NID w Szczecinie, 07-05-2018 r.

Rodzaj: grodzisko

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_A_32_AR.38161, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_32_AR.1391362