W literaturze funkcjonuje jako „kultowy krąg kamienny”, grodzisko, lub strażnica, stanowisko Jaworze 1 (AZP 108-47/1) i datowany jest na wczesne średniowiecze. Obiekt jest bezcennym źródłem do poznania najstarszych dziejów regionu.

Historia

Obiekt uchodzi za wczesnośredniowieczny, ale trzeba zaznaczyć, że podczas badań wykopaliskowych nie znaleziono żadnych zabytków, które pozwoliłyby określić jego chronologię. Należy więc  przyjąć, że datowanie nie jest pewne, a jedynie hipotetyczne.

Opis

Założenie, którego reliktem jest kamienny wał, znajduje się w Beskidzie Śląskim, na szczycie góry zwanej Palenica (ok. 688 m n.p.m). Obiekt położony jest w lesie i cały jest zadrzewiony. Zabytek ma plan mocno wydłużonego owalu, o powierzchni ok. 44 arów i wymiarach ok. 115 m na 50 m. W zalesionym terenie niewysoki wał kamienny założenia nie jest zbyt dobrze widoczny, co jest powodem, że w literaturze i w decyzji o wpisie do rejestru zabytków obiekt błędnie jest określany jako krąg. Wały są natomiast dobrze czytelne na zobrazowaniu LiDAR.

Stanowisko było badane wykopaliskowo w 1962 r., przez Jerzego Szydłowskiego i w 1983 r. przez Wiesława Kusia. Podczas prac nie znaleziono zabytków ruchomych oraz obiektów archeologicznych. Według badaczy założenie ma charakter obronny i uważają, że jest grodziskiem, „ufortyfikowanym ośrodkiem kultu” lub „kultowym kamiennym kręgiem”. W 1991 r. Bożena i Bogusław Chorążowie badali sondażowo również przedpole założenia („strażnicy”, „obiektu kultowego”) gdzie odkryli kompleks kilkudziesięciu kopców kamiennych, ale i tu nie znaleziono żadnych zabytków ruchomych.

Obiekt dostępny przez cały rok.

Opr. Michał Bugaj, OT NID w Katowicach, 18.07.2018 r.