Funkcja obronna (z punktu widzenia militarnego) tego typu założeń w końcu XVII wieku nie miała znaczenia realnego a symboliczne – podnosiła prestiż fundatora.

Historia

Budowę założenia obronno-rezydencjonalnego prawdopodobnie rozpoczęto po roku 1674, być może jeszcze w drugiej połowie XVII wieku bądź na przełomie wieków XVII/XVIII. Teren trapezowatego kształtu, o powierzchni około 1,5 ha, otoczono rowami-fosami, nieznacznie go podwyższając wykorzystując materiał pochodzący z kopania fos. Na tak przygotowanym kopcu pobudowano dwór z zabudowaniami gospodarczymi. Około połowy XIX w. pierwotne zabudowania zlikwidowano i pobudowano murowany, podpiwniczony dwór-pałac, który został spalony przez Rosjan w styczniu bądź lutym 1945 roku. Na historycznych mapach w skali 1:25000 (drukowanej przez Wojskowy Instytut Geograficzny w 1931 roku, ale wykonanej przez Rosjan jeszcze przed odzyskaniem niepodległości przez Polskę i niemieckiej z 1944 roku) budowla jest naniesiona. W środkowej części plateau czytelne jest jeszcze lekkie wyniesienie i drobny gruz w miejscu w którym stał budynek – jego wymiary szacuje się na około 20 m × 40 m. Po roku 1945 dworu nie odbudowano, a plateau wykorzystywane jest w celach rekreacyjno-sportowych – w zachodniej części pobudowano boisko, a w części wschodniej znajduje się plac zabaw.

Opis

Zabytek znajduje się w centrum wsi, po zachodniej stronie drogi wojewódzkiej nr 266 z Konina do Ciechocinka. Relikty założenia obronno-rezydencjonalnego składają się z trapezowatego, niewielkiej wysokości kopca ziemnego otoczonego ze wszystkich stron rowami (fosami) wypełnionymi wodą. Pośrodku wschodniego boku znajduje się grobla umożliwiająca wjazd na teren kopca. W centrum kopca znajdują się pozostałości murowanego budynku w postaci widocznego na powierzchni gruzu oraz prawdopodobnie zasypanych piwnic. Pomiędzy resztkami budynku a zachodnią fosą znajduje się współczesne boisko sportowe. Kopiec zajmuje powierzchnię około 1,5 ha, długości boków kopca są następujące: północny ma ponad 120 m długości, wschodni ponad 140 m, południowy około 155 m a zachodni ponad 80 m. Różne szerokość ma również fosa. Najbardziej okazała jest część północna, jej szerokość wynosi od około 17 m do około 50 m. Fragment wschodni fosy ma średnio szerokość około 12,5 m, odcinek południowy od około 7,5 m do ponad 13,5 m, a odcinek zachodni ponad 20 m. Grobla ma około 9,5 m szerokości. Kępe porasta starodrzew złożony m.in. z kasztanów, lip, klonów. 

Badania archeologiczne przeprowadzono w 1993 roku, kierował nimi Leszek Kajzer z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego. Wykonano jeden wykop sondażowy o wymiarach 1 m × 2 m oraz 13 odwiertów. Odwierty wykonano w linii na osi wschód-zachód na wysokości grobli omijając relikty murowanego dworu. W okolicach grobli, pomiędzy 2 a 3 odwiertem wykonano wykop sondażowy.

Najpierw wykonano odwierty, które dostarczyły dużo śladów działalności ludzkiej, szczególnie we wschodniej części plateau – pomiędzy reliktami murowanego dworu a groblą. W odwiertach, we wspomnianej części wschodniej, dość wyraźnie czytelne były dwie warstwy: górna – próchnica z bogatszą treścią kulturową oraz dolna – gliniasta próchnica z mniejszą ilością treści kulturowej. Ślady intensywniejszego użytkowania części wschodniej założenia wpłynęły na decyzję wykonania wykopu sondażowego bliżej grobli. Wykop miał około 1,5 m głębokości. Zasadniczo potwierdzono w nim obserwacje dokonane w odwiertach. Miąższość warstw kulturowych określono na około 0,9 m, a w oparciu o pozyskane dane wydzielono dwa poziomy osadnicze. Pierwszy poziom (zalegający niżej) wiązany jest z usypaniem niewysokiego kopca z materiału pochodzącego z wykopania fos i stawów, drugi poziom (zalegający wyżej) wiązany jest z użytkowaniem plateau podczas zamieszkiwania wybudowanego tutaj dworu. W trakcie badań pozyskano materiał ruchomy w ilości 110 sztuk w postaci fragmentów naczyń ceramicznych, kafli, dachówek, kuty gwóźdź żelazny oraz destrukty kości zwierzęcych. Materiał ruchomy ma niewielkie walory datujące, jedynie fragmenty naczyń ceramicznych można ogólnie datować na okres od 2. poł. XVII w. do przełomu wieków XIX/XX.

Obiekt dostępny przez cały rok

Oprac. Leszek Kotlewski, OT NID w Toruniu, 30-06-2017 r.