Grodzisko w Kobieli pierwotnie było obiektem o charakterze strażniczo-obronnym i mieszkalnym. Była to zapewne siedziba rycerska posadowiona w podmokłej dolinie lokalnego strumienia. Pierwszym właścicielem obiektu w 2. Poł. XIII w. był rycerz Wincenty de Kühsmalz. Zapewne już w 2 poł. XIV w. na kopcu stał budynek o murowanych fundamentach w formie dworu obronnego. I właśnie z tym obiektem należy wiązać wzmiankę w dokumentach z lat 1370-1383 r., wg której włości rycerza Wincentego, określanego jako dziedzic Kobieli, kupił Gunczelin Borschnitz. Obecnie obiekt widoczny jest w postaci kopca położonego przy zachodniej granicy parku.

Historia

Grodzisko znane jest archeologom i lokalnym historykom od końca XIX wieku. Wówczas rozpoznanie obiektu wykonał O. Vug i opisał go jako „Der Walberg bei Kühschmalz: pozostałości wzgórza położone w parku na południowy -zachód od majątku”. Grodzisko było rozpoznawane przez archeologów niemieckich (m.in. M. Hellmicha). W 1979 r. relikt był dokumentowany w ramach inwentaryzacji parku, a w 2013 r. wykonano jego plan wysokościowy. W 2004 r. rozpoznanie terenowe przeprowadził amator Z. Bereszyński. W 2008 r. w ramach badań Archeologicznego Zdjęcia Polski powierzchniową penetrację obiektu przeprowadził zespół pod kierunkiem E. Matuszczyk z Muzeum Śląska Opolskiego. Potwierdziła ona formę terenową obiektu. Wyniki badań przedwojennych oraz zapisy archiwalne pozwalają określić chronologię grodziska na okres średniowieczny (XIV-XVI w.).

Opis

Lokalizacja. Grodzisko położone jest w zachodniej części parku, w podmokłej dolinie lokalnego cieku dopływu Starej Strugi i dalej Nysy Kłodzkiej, bezpośrednio po południowo-zachodniej stronie dawnego majątku, około 200 m na-północny-zachód od zarośniętego stawu parkowego. Na działce gruntowej nr 57/1.

Charakterystyka. Grodzisko stożkowate zlokalizowane w dawniej podmokłej dolinie bezimiennego (Olza?) cieku, było w wiekach funkcjonowania obiektem trudno dostępnym. Zapewne pierwotne założenie (kopiec wraz z fosami, wałami i groblami) miało kształt czworoboku o zaokrąglonych narożach o wymiarach podstawy około 33x30 m. Obecnie w terenie czytelne są: kopiec z lekko wklęsłym majdanem o wymiarach około 14x15 m i wysokości około 2,5-3 m. Nasyp jest otoczony fosą o szerokości około 10-15 m oraz od strony północnej, zachodniej i południowej wałem o szerokości 8-11 m u podstawy. Od strony zachodniej w odległości około 50 m od nasypu widoczna jest grobla, jako kontynuacja wału, usytuowana w poprzek dolinki cieku. Być może zakreśla ona obszar, na którym niegdyś mogło funkcjonować podgrodzie.

Podczas lustracji powierzchniowej obiektu O. Vug zarejestrował na majdanie kamienny mur łączony zaprawą wapienną. W 1 poł. XX w. archeolodzy niemieccy (m.in. Martin Hellmich) przeprowadzili weryfikację obiektu. W 1979 wykonano inwentaryzację parku rejestrując kopiec, a w 2015 r. plan warstwicowy grodziska. We wspomnianym już 2004 r. rozpoznanie powierzchniowe wykonał Z. Bereszyński, lokalny miłośnik historii.

Badania AZP w 2008 r. potwierdziły formę terenową grodziska. Zachował się kopiec otoczony fosą oraz od strony północnej, zachodniej i południowej wał. Od strony wschodniej w odległości około 50 m od nasypu widoczna jest grobla. Być może zakreśla ona obszar, na którym niegdyś mogło funkcjonować podgrodzie. Zapewne podczas urządzania parku na przełomie XVIII i XIX w. otoczenie grodziska zostało znacznie przekształcone. Obecnie porastają go drzewa i krzewy, a teren wokół obiektu jest zaniedbany. Na podstawie odkrytych zabytków badacze określili funkcjonowanie grodziska na koniec XIV w. do XVI w.

Dostępność. Park, teren prywatny (folwark) i gminny (park), ogólnie dostępny. Grodzisko położone jest w zachodniej części parku, na północny-zachód od zarośniętego stawu parkowego, po południowej stronie pozostałości zabudowy folwarcznej. Kopiec widoczny wśród drzew. Dojście od strony folwarku północną częścią grobli.

Oprac. Krzysztof Spychała, NID OT Opole, 23.09.2021 r.